نقش مشخّصه‌های نحوی در تعیین ترتیب ادغام سازه‌ها در اشتقاق جمله

مشخّصه‌های نحوی به‌عنوان ویژگی‌های بنیادین سازه‌ها نقش مهمی در فرایندهای نحوی و تشکیل جمله برعهده ‌دارند. در اشتقاق جمله، سازه‌ها به‌وسیله‌ فرایند ادغام با یکدیگر ترکیب می‌شوند و سازه‌های بزرگ‌تر را ایجاد می‌کنند. در ساختار سلسله‌مراتبی فرافکن‌ها در جمله، سازه‌ها براساس یک پیش‌فرض سلسله‌مراتبی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند؛ امّا این سوال مطرح می‌شود که بخش محاسباتی زبان در زمان اشتقاق جمله، ترتیب ادغام سازه‌ها را چگونه تعیین می‌کند تا از تولید سازه‌های نادرست نحوی جلوگیری نماید. در این پژوهش، براساس راهکار پیشنهادی اصل «رابطه شمول متناسب» به‌عنوان عامل تعیین‌کننده ترتیب ادغام سازه‌ها در زمان اشتقاق جمله‌ و همچنین مبانی نظری و تجربی آن،‌ ترتیب ادغام سازه‌ها در اشتقاق جمله در زبان فارسی بررسی می‌شود. براساس این اصل، بخش محاسباتی زبان در انتخاب، ادغام و حرکت واژگان به جایگاه‌های مختلف در جمله، تنها از واژگان و سازه‌هایی استفاده می‌کند که مشخّصه‌های واژی ‌نحوی آن‌ها نسبت به یکدیگر، اصل «رابطه شمول متناسب» را رعایت کنند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد در این اصل با در نظر گرفتن مشخّصه‌های واژی‌ نحوی واژگان موجود در فهرست واژگان و همچنین سازه تشکیل‌شده در فضای کاری نظام محاسباتی زبان به‌عنوان عامل تعیین‌کننده ترتیب ادغام آن‌ها در فرایند اشتقاق، به‌خوبی می‌توان ترتیب ورود سازه‌ها به فرایند ادغام در اشتقاق جمله‌ در زبان فارسی و همچنین جایگاه قید و آرایش واژگانی آزاد آن را در این زبان توضیح داد.

The Role of Features in Determining the Order of Merge

Features as the syntactic foundation of the sentence constituents have a special role in the syntactic operations and derivation of the sentence. Merge operation is responsible for the combination of the constituents and derivation of the sentence. In the derivation of the sentence, the constituents are put together based on the hierarchy of the projections but this question is raised that how the computational system of Language determines the order of merge for constituents and prevents the syntactic illformed sentences. In this paper based on the proposed “Proper Inclusion Relation” which regulates the order of merge for constituents, the derivation of sentences in the Persian language is studied. Based on this proposed relation, the computational system of Language only uses the constituents to merge and move that their morphosyntactic features are in Proper Inclusion Relation with each other. The results of this paper show that based on the theoretical foundation of this relation and considering the morphosyntactic features of the constituents in the Numeration and workspace of the computational system, the order of merge and the derivation of the sentence in the Persian language can be explained. Moreover, this relation can explain the free order of the adjunct in the Persian language well.