بررسی ردیف و جایگاه آن در غزلیات فارسی غالب دهلوی

ردیف یکی از عناصر شعر کلاسیک فارسی است و به‌عنوان یکی از ارکان اصلی موسیقی کناری، در شعر کلاسیک و کهن فارسی نقش عمده‌ای ایفا کرده، به آهنگ و گوش‌نوازی شعر، کمک شایانی می‌کند. در شعر فارسی، ابتدا ردیف کم‌رنگ بود؛ امّا هرچه شعر به تکامل نزدیک‌تر می‌شد و مراحل مختلف رشد را می‌پیمود، دامنۀ استفاده از ردیف گسترده‌تر می‌شد. یکی از شاعرانی که توجه ویژه‌ای به ردیف داشته و ردیف در اشعار او بسامد بالایی دارد، غالب دهلوی است. در غزلیات فارسی غالب دهلوی، حضور ردیف، به‌ویژه ردیف‌های طولانی و دشوار، برجسته است. در این نوشتار، ردیف در تمام غزل‌های فارسی غالب دهلوی مورد بررسی قرار گرفته و با ارائۀ آمارهای دقیق، مشخص شده است که تعداد غزل‌های مردّف غالب، از غزلیات بدون ردیف او بسیار بیشتر است. آمار انواع ردیف در غزلیات فارسی غالب نشان می‌دهد ردیف‌هایی از نوع فعل، بیش از نیمی از کل ردیف‌های غزلیات فارسی وی را دربر می‌گیرد. از سوی دیگر، کارکردهای ردیف در غزلیات فارسی غالب دهلوی نیز مورد بررسی قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده است که کارکردهایی چون موسیقی و آهنگ کلام، تناسب ردیف با مضمون شعر، همراه و هم‌صدا کردن مخاطب، یکپارچگی افکار و تخیّلات شاعر، برجسته‌سازی یک تصویر یا مضمون خاص و غنای آهنگ غزل با همسانی ردیف و قافیه، در غزلیات فارسی مورد توجه شاعر بوده است.

An Investigation of the Row and its Place in Persian Lyric Poems of Ghaleb Dehlavi

A row is one of the elements of classical Persian poetry and as one of the main pillars of lateral music, it plays a major role in classical and ancient Persian poetry and contributes greatly to the melody and soft listening of the poem. In Persian poetry, at first, the row was very weak; but as the poetry evolved and went through different stages of development, the wide usage of the row was observed. One of the poets who paid special attention to ROW and ROW has a high frequency in his poems was Ghalib Dehlavi. In Persian lyric poems of Ghalib Dehlavi, the presence of rows and especially long and difficult rows is prominent. In this article, the row in all Ghalib Persian sonnets has been studied, and by providing accurate statistics, it has been determined that the number of different Ghalib sonnets is much more than his lineless lyric sonnets. The statistics of the types of lines in Dehlavi’s Persian sonnets show that a verbtype row comprises more than half of all the lines of his Persian sonnets. On the other hand, the functions of the row in Ghalib Persian lyric poems have also been studied and it has been concluded that functions such as music and melody, row fit with the theme of the poem, accompanying and unifying the audience, integration of thoughts and imaginations of the poet, highlighting a specific image or theme and the richness of the lyric song with the similarity of row and rhyme has been considered by the poet in Persian lyric poems.