کارکردهای «صفت هنری» در هفت‌پیکر نظامی

در بلاغت انگلیسی، صفت‌ هنری (epithet) آن است که صفت ممیّزه چیزی یا شخصی را همراه با نام او یا به‌جای نام او به‌کار برند. این تعریف، همسان با «کنایه از صفت» یا «کنایه از موصوف» در بلاغت فارسی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی از پژوهش‌هایی که در این زمینه انجام‌ شده، صفت ‌هنری را با توسّع بیشتری معرّفی کرده و در ارائه نمونه‌های درخشان کاربرد این ابزار هنری، ناموفّق بوده‌اند. صفت ‌هنری می‌تواند کاربرد صفت به‌گونه‌ای هنری باشد که به کلام ادبیّت می‌بخشد. در بلاغت انگلیسی، صفت ‌هنری بیشتر در متون حماسی مطرح ‌شده است؛ امّا پژوهش‌ها نشان می‌دهد در متونی که به بلاغت و به‌طور کلّی، به صورت شعر اهمیت بیشتری می‌دهند، صفت ‌هنری در سطح گسترده‌تری مجال ظهور می‌یابد. در پژوهش حاضر، یکی از مثنوی‌های نظامی (هفت‌پیکر) که از عناصرحماسی نیز بی‌بهره نیست، از دیدگاه به‌کارگیری صفت ‌هنری بررسی و تحلیل گردیده و به این سوال پاسخ ‌داده ‌شده است که: کارکردهای صفت‌ هنری در هفت‌پیکر نظامی چیست؟ نتایج نشان می‌دهد نظامی از صفت ‌هنری برای ایجاد انواع ایهام، پارادوکس، توصیف، شخصیت‌پردازی و برخی آرایه‌های بدیعی دیگر استفاده کرده است. به‌نظر می‌رسد برای یافتن انواع هنرسازه‌ها، توجّه به صفات هنری در آثار نظامی، خصوصاً هفت‌پیکر، بسیار ضروری و قابل ‌تامّل است.

The Functions of “epithet” in Haft Peykar by Nizami

In English rhetoric, the epithet is when they use the characteristics of something or someone with its name or instead of its name. This definition is identical to irony of the adjective or irony of the noun in the Persian rhetoric. Studies show that some research has been done in this area and they have introduced epithet with greater development and have failed to provide brilliant examples of the use of this artistic tool. Epithet can be an artistic use of the adjective which makes the word more literary. However, in the English rhetoric, epithet is more commonly found in epic texts, but research shows that in texts that value rhetoric and, more generally, poetry, epithet emerges on a broader level. In the present study, Masnavi by Nizami (Haft Peykar), which is full of epic elements, is investigated and analyzed from the point of view of applying epithet and this question has been answered: What are the functions of epithet in “Haft Peykar” by Nizami? The results show that Nizami has made the most of epithet to create all sorts of ambiguities, paradoxes, descriptions, characterization and some other exquisite literary arrays. It seems that to find a variety of rhetorical arts, consideration of epithet in his works, especially “Haft Peykar”, is essential.