تشبیه ناهمساز، یک ویژگی سبکی در سروده‌های سید حسن حسینی و قیصر امین‌پور

شعر دهۀ شصت به دلیل شرایط سیاسی اجتماعی، به‌ویژه جنگ، از ویژگی‌های خاصّی برخوردار است. این شعر از یک ‌سو انعکاس ددمنشی‌های دشمن بعثی و از سوی دیگر، آیینۀ ازخودگذشتگی و پایداری فرزندان این سرزمین در نبردی نابرابر است. تکیۀ فراوان پژوهشگران بر شعر پایداری در این دوره، گاه موجب به حاشیه رانده شدن نوآوری‌ها و آفرینش‌های ادبی این سروده‌ها شده‌ است.پژوهش حاضر با درک این مفهوم، به بررسی گونه‌ای کمتر شناخته‌شده از تشبیه با نام «تشبیه ناهمساز» در سروده‌های سید حسن حسینی و قیصر امین‌پور می‌پردازد و آن را به‌عنوان یک ویژگی سبکی مورد بررسی قرار می‌دهد. تشبیه ناهمساز از آمیزش دو تصویر تشبیه و پارادوکس از دو حوزۀ بیان و بدیع پدید می‌آید و ازحیث ساختار و چگونگی کاربرد، سه دسته است: دستۀ اول که در آن، مشبّه و مشبّهٌ‌به دو پدیدۀ اساساً متناقض‌اند، دستۀ دوم که در وجه شبه دچار تناقض و ناهمسازی‌اند، در دستۀ سوم مشبّهٌ‌به خود امری پارادوکسی است و این ناهمسازی، کلّ تشبیه را تحت ‌تاثیر قرار‌ می‌دهد. نوآوری در تصویر با ساخت‌شکنی در بافت تشبیه، غافلگیری مخاطب و واداشتن او به کشف زیبایی‌های نهفته در آن و به چالش کشیدن مرزهای سنّتی بلاغت، از ویژگی‌های این‌گونه تشبیه به‌شمار ‌می‌رود. روش این پژوهش، توصیفی تحلیلی است و داده‌ها با استفاده از شیوۀ تحلیل محتوا بررسی شده‌اند. نتیجه نشان می‌دهد گرایش این شاعران به سبک هندی، تناقضات موجود در جامعه، درگیری‌های ذهنی این شاعران و مواردی از این دست، از عوامل اصلی آفرینش این تشبیهات به‌شمار می‌روند.

The paradoxical simile, A stylistic feature in the poems of Seyyed Hasan Hosseini and Qeysar Aminpoor

The poetry in sixties has some certain features because of the sociopolitical environment, and especially the war. On one hand, poetry was a reflection of the atrocities of the Ba’athist enemy and on the other hand, it’s the reflection of selfsacrifice and resistance of the people of this country in an unequal battle. The researchers’ too much emphasis on the resistance poetry during this period has led to the marginalization of literary creativity and innovation in these poems. Considering this issue, the present study, investigates a less known type of simile in the poems of Seyyed Hasan Hosseini and Qeysar Aminpour and analyzes it as a stylistic feature. The paradoxical simile, is created through the combination of two concepts of simile and paradox, from two fields of rhetoric and prosody and in terms of structure and usage, there are three categories: The first category, in which tenor and vehicle are two fundamentally contradictory phenomena. The second category is paradoxical in the similarity. In the third category, the vehicle is a paradoxical item by itself and this paradox affects the totality of the simile. Innovation in the imagination by means of reconstruction in the simile format, surprising the audience and forcing him/her to discover the hidden beauty in the simile‚ and challenging the traditional rhetorical boundaries are considered as the characteristics of this sort of simile. The method in this study is descriptiveanalytical and the data have been analyzed by using the content analysis method. The results show that the tendency of the poets to the Indian style‚ the conflicts in the society‚ the mental engagement of the poets and other things as so‚ are the main reasons for the creation of these similes.