معرّفی «تُحفه‌المُنشی»؛ منبعی ارزشمند در ترسّل و بلاغت

در میان نسخ خطّی زبان فارسی که در کتابخانه‌های مختلف ایران و جهان نگهداری می‌شود، نسخ و آثار ترسّل و انشا به دلایل مختلف زبانی، بلاغی و تاریخی اهمیت بسیار زیادی دارد؛ به همین دلیل تاکنون پژوهش‌های مختلفی در این باب صورت گرفته است؛ امّا نسخ بسیار زیادی در این زمین، در کنج کتابخانه‌های جهان مخفی مانده است. تحفه‌المنشی یکی از همین آثار است که در قرن سیزدهم هجری تالیف شده و نسخه منحصربه‌فرد آن در کتابخانه مجلس شورای اسلامی موجود است. این اثر ازلحاظ زبانی، بلاغی و تاریخی دارای اهمیت فراوان است؛ امّا تاکنون تصحیح، معرّفی و به زیور طبع آراسته نشده است. مطالب مطرح‌شده در این رساله از لحاظ بلاغی، زبانی و تاریخی آن‌چنان متنوّع و گوناگون است که می‌توان آن را یک کتاب انواع ادبی دانست. نتایج حاصل از این پژوهش که با استناد به نسخۀ خطی اثر و منابع کتابخانه‌ای به شیوۀ توصیفی تحلیلی انجام شده، نشان می‌دهد مولّف در تبویب و فصل‌بندی مطالب بلاغی و آموزش فنون ادبی به شیوۀ ابتکاری عمل کرده است، در ذکر شواهد شعری، با دقّت از منابع معتبر بهره جسته است، ابیات و اشعار نویافته از شاعران را در متن اثر آورده و دلایل شش‌گانۀ تقدّم منشیان بر شاعران را به‌خوبی بیان کرده است.

Introduction to Tohfat olMonshi ; a Valuable Resource in Letter Writting and Rhetoric

Among the various Persian manuscripts that have survived in various libraries in Iran and around the world, Manuscripts of letter writing are very important for various linguistic, rhetorical, and historical reasons; For this reason, various pieces of research have been done in this regard so far but too many manuscripts are hidden in the corners of the world’s libraries. Tohfa alMonshi is one of these works that was written in the thirteenth century AH and the unique version of this work is available in the library of the Shura Council and is of great importance in terms of different language, rhetoric, and history. But so far it has not been corrected, introduced, and published. The topics presented in this treatise are so diverse in terms of rhetoric, language, and history that this treatise can be considered as a book of literary types. The results of this research, that is based on the manuscript of the work and library resources in a descriptive manner, show that the author has acted in an innovative way in categorizing rhetorical materials and teaching literary techniques; In citing poetic evidence, he has carefully used authentic sources; Has brought newly discovered verses and poems from poets in the text of the work; The six reasons for the precedence of secretaries over poets are well stated.