بررسینقش قافیه در نشان دادن گویش‌های محلی و منطقه‌ای شاعران

قافیه در شعر فارسی، از دیرباز تا دوره مشروطه و در عمل، تا نیم‌سده گذشته، یکی از کلیدی‌ترین عنصرهای شعر فارسی به‌شمار می‌آمده ‌است. در نیم‌ سده اخیر نیز اگرچه قافیه به‌ظاهر رنگ و رخ گذشته خویش را ندارد، هنوز در ادبیات فارسی جلوه‌گری ‌می‌کند و نقش آن کم‌رنگ نشده است. پژوهشگران علم قافیه، کارکرد‌ها و نقش‌هایی را برای قافیه ذکر کرده‌اند که عمده این نقش‌ها در کتاب‌ها و مقاله‌ها ذکر شده است. یکی از این نقش‌ها که این مقاله بدان پرداخته، نقشی است که قافیه در نشان دادن گویش و لهجه شاعران دارد. در سرزمین ایران، از قدیم‌ترین ایام تاکنون، لهجه‌ها و گویش‌های زیادی رایج بوده است که هنوز هم در گوشه و کنار این کشور بدان تکلّم می‌کنند. شاعران و نویسندگان بزرگ زبان فارسی، دارای لهجه‌ها و گویش‌های خاصّ خود بوده وآن‌ها را وارد شعر فارسی کرده‌اند. از آنجا‌یی‌ که ما امروزه آن تلفّظ و لهجه را به‌طور دقیق در دست نداریم و خطّ فارسی هم در ثبت مصوّت‌ها ناتوان است، در مواردی، متوجّه گویش و لهجه شاعران نمی‌شویم؛ چون آن‌ها را با تلفّظ امروزینشان می‌سنجیم. از این رو قافیه در ثبت تلفّظ واژه‌ها نقشی تعیین‌کننده دارد؛ بنابراین قرار گرفتن واژه‌ها در قافیه، یکی از روش‌هایی است که می‌توان از طریق آن، به گویش و لهجه شاعران پی برد. این پژوهش درصدد است به نقشی بپردازد که قافیه در نشان دادن گویش و لهجه شاعران برجسته دارد.

the role of rhyme in showing local dialects and poets’ regions

Rhyme in Persian poetry, from the ancient to the constitutional period and in practice, until the last half century, is one of the key elements of Persian poetry. In the last half, too, although the rhyme does not seem to have its past visage and appearance; but it still appears in Persian literature and its role has not diminished. Researchers in rhyming have listed functions and patterns for rhyme. Most of these roles are mentioned in books and articles. One of the roles that this article addresses is the role that rhyme plays in showing the dialect and accent of poets. Also, great Persian poets and writers have their own dialects and dialects have incorporated these dialects into Persian poetry. Since we do not have that exact pronunciation and accent today, and the Persian script is incapable of recording vowels; in some cases, we do not notice their dialect and accent, because we measure them by their modern pronunciation. Therefore, rhyme plays a decisive role in recording the pronunciation of words. Therefore, placing words in rhyme is one of the ways through which the dialect and dialect of poets can be understood. This research aims to address the role that rhyme plays in showing the dialect and accent of prominent poets.