شنیدنِ سکوتِ عامدانۀ ناصرِخسرو در سفرنامه در پرتو نگاهِ آنتوان برمن در بارۀ ضرورتِ بازخوانیِ یک اثر

این مقاله در پی تاکید بر بازخوانی «آثار ماندگار»است و آن را همچون یک ضرورت برای فهمی تازه از آن‌ها یا شنیدن صداهای ناشنیده‌شان می‌داند. بازخوانی یک اثر به‌عنوان ضرورت، دیدگاهی است که آنتوان برمن، فیلسوف و نظریه‌پرداز فرانسوی، آن را مطرح می‌کند که درواقع ریشه در نگاه او به جهان هستی دارد. ازنظراوحقیقت هستی در زبان تجلّی می‌یابد و جایگاه این تجلّی، آثار مکتوب ماندگار از گذشته‌اند که به باور او همه بر ساختاری شفاهی استوارند واگردقیق‌تربگوییم، صدامند هستند. صدامندی یک اثر هماناست که حیات و ماندگاری آن را تضمین کرده، از سوی دیگر، آن را از دست محتوایی ثابت و قابل مهارخارج می‌کند. بنابراین با این رویکرد، اثر به حقیقتی مقطّع تبدیل خواهد شد که همواره نیاز به بازخوانی خواهد‌ داشت تا صداهای ناشنیدۀ آن یا به عبارتی، قطعه‌هایی از این حقیقت مقطّع که این نظریه‌پرداز بر آ‌ن‌ها نام «صفحات گمشده» می‌نهد، شنیده شود. نگارنده برای عینیت بخشیدن به این دیدگاه، از میان آثار مکتوب زبان فارسی، سفرنامۀ ناصرخسرو را به‌عنوان مورد مطالعه برگزیده است. نخست، در مقدّمه به فرازهایی از نگاه برمن در رابطه با اثر و ویژگی‌های آن می‌پردازد و سپس در پرتو این نگاه قصد دارد صداهای تازه‌تری از سفرنامه را بشنود که محصول بازخوانی است. شیوۀ این مقاله، استقرایی است؛ به این مفهوم که تلاش خواهد کرد ازطریق پرسش و پاسخ به این صداهای ناشنیده که ما آ‌ن‌ها را سکوت عامدانۀ ناصرخسرو در سفرنامه می‌دانیم، دست یابد.

Hearing Nasser Khosrow’s Intentional Silence in the Travelogue in the Light of Antoine Berman’s View on the Necessity of Rereading a Work

This article seeks to emphasize the rereading of the enduring literary works and considers it a necessity to gain an understanding of them or to hear their unheard voices. Rereading the enduring literary work as a necessity is a view put forward by the French philosopher and theorist Antoine Berman, which is in fact rooted in his view on existence. In his opinion, the truth of existence manifests in language, and the expression of this manifestation is in the written works of past, and according to him, all of them, are based on an oral structure, and carried by a voice, to be precise. The sonority of literary work is the one that guarantees its survival and durability, and on the other hand, takes it out of a fixed and controllable content. Accordingly, the literary work will become a fragmented truth that always needs to be reread so that its unheard voices, or in other words, pieces of this fragmented truth, that the theorist calls the lost pages, can be heard. To give objectivity to this view, the author has chosen Nasir Khusraw’s Safarnama as the subject of study among the written literary works of Persian language. First, in the introduction, he discusses aspects of Berman’s views about the literary work and its features and then, in the light of this view, he intends to hear newer voices from Safarnama, which are the product of rereading. The approach of this article is inductive, that is, it tries to achieve, through questioning and answering, unheard voices of Nasser Khosrow’s deliberate silence in Safarnama.