بررسی انسجام معنایی در غزل مظهر همدانی و مقایسه آن با غزل سعدی

در مقاله حاضر به مقایسه غزلیات مظهر همدانی با غزلیات سعدی از جنبه‌های مختلف انسجام معنایی در هشت بخش انسجام موسیقایی، تناسب بافت نحوی با معنای عاطفی، قرینه‌سازی، تضاد، تناسب، دلیل هنری، چندمعنایی و بازی‌های واژگانی پرداخته‌ایم. سعدی در غزل فارسی، مکتبی را پایه‌گذاری کرد که اساس آن بر روانی و سادگی بود. سهل ممتنع و بیان واقع حالت‌های عاشقانه، از بارزترین ویژگی غزلیات اوست. مهارت سعدی در انتخاب واژگان و نوع چینش و ترکیب آن‌ها به موازات این سادگی و روانی، انسجام ساختاری و معنایی غزلیات او را به همراه داشته است. از این رو غزلیات او همواره مورد تقلید و تتبع شاعران، به‌ویژه غزل‌سرایان، در ادوار مختلف شعر فارسی قرار گرفته است. از جمله این مقلدان، غزل‌سرایان دورۀ قاجار بودند که تلاش می‌کردند ویژگی سهل ممتنع غزل سعدی را در غزلیات خویش نمودار سازند. مظهر همدانی، از شاعران دورۀ قاجار است که در غزلیاتش ادعای همانندی با سعدی و حتی برتری بر او را دارد. به این ترتیب، بررسی و مقایسه شعر این شاعران از منظر تاثیرپذیری از سبک سعدی و چگونگی آن، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در این پژوهش، به روش تحلیل مقایسه‌ای، عوامل انسجام معنایی در 100 غزل از سعدی و 100 غزل مظهر همدانی بررسی شده است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، بیشترین تشابه غزل مظهر همدانی با سعدی، در انسجام معنایی، کاربرد جملات پرسشی و ایجاد تقابل‌های معنایی است.

The Study Of Semantic Coherence In Mazhar Hamedani’s Gazal And its Comparison to Sa’adi’s Gazal

in eight different aspects regarding semantic coherence: musical coherence, correlation of syntactic structures or sentimental meanings, symmetry, contradiction, cohesion, artistic reasoning, polysemy, and wordplay. Sa’adi has invented, in Farsi’s poetry, a kind of simple and smooth ghazal. Its simplicity and real expressions of amorous attitudes are the most prudent traits of his poems. His wonderwork in choosing the vocabulary and his method to combine and put the words together, besides the uniformity, has reached solidarity of construction and signification of his ghazals. That is why he has been imitated by many of the poets of different periods, especially by those who have used ghazals as their main genre. For example, the lyrics of Kadjar who has tried to have the same character of simplicity in their poems. Mazhar Hamedani, one of the Kadjar’s poets, has not only pretended to poetize just like Sa’adi but somehow better than him. Thus, it seems necessary to compare and analyze the poems of these poets by the style of Sa’adi. In this project, by using an analytical and comparative method, we have analyzed 100 ghazals of each poet according to the solidarity of meanings factors. the results show that the most similarities between Sa’adi and Hamedani can be found in the solidarity of meaning, utilization of the interrogative phrases, and creating the opposition of meanings.