بررسی توازن واژگانی در غزل‌های سنایی

بهره‌گیری از کاربرد تکرار واژگان به‌صورت هنرمندانه در متون نظم سبب می‌شود شعر از حالت یکنواختی خارج شود. این عامل (تکرار واژگان)، بحث توازن واژگانی را به میان می‌آورد که در غزل‌های سنایی، نمودی چشمگیر یافته است. سنایی با استفاده از تکرار آوایی کامل و بهره‌گیری از جناس تام و لفظ، موسیقی زیبایی به غزل‌هایش بخشیده که بسامد جناس تام در این زمینه چشمگیر است. وی به کمک تکرار صورت‌های زبانی ناقص واژگان و توازن موجود در قافیه‌های میانی، پویایی ردیف‌های فعلی را برمی‌انگیزد که با آوردن انواع تکرار در آغاز، میان و پایان ابیات، به صورت‌های گوناگون، واژه، ترکیبات و جملات را به‌طور مکرّر در غزل‌های خویش به کار می‌گیرد که این امر سبب افزایش موسیقی تند و پرتحرک می‌شود تا جایی که تکرار فعل با بسامد بالا در این زمینه قابل توجه است. سنایی همچنین با بهره‌گیری از قافیه‌هاى میانى و تکرارهای آوایی کامل، موسیقی شعرش را افزایش می‌دهد؛ به‌طوری که خواننده با خواندن غزل‌هایش، پویایی و تحرّک را در جای‌جای شعرش احساس می‌کند. همچنین استفاده از ردیف‌هایی طولانی، ردیف‌های فعلی و کمک گرفتن از سجع متوازی با بسامد بالا و جناس زاید در جایگاه قافیه، افزونی هرچه بیشتر موسیقی شعر وی را نمایان می‌سازد که در این تحقیق به‌طور مفصّل به آن پرداخته شده است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای و بیان شواهد مثال از غزل‌های سنایی صورت گرفته است که تکرار و توازن واژگانی را در آن‌ها به اثبات رسانده‌ایم.

Analysis of Lexical Balance in Sana’i Sonnets

Application of vocabulary redundancy in an artistic way in prosodic texts causes disorder in poetry. This factor (vocabulary redundancy) raises the issue of vocabulary equilibrium which is quite remarkable in Sana’i sonnets. Using complete phonetic repetition and full and verbal puns, Sana’i has granted beautiful music to his sonnets, yet full puns are more frequent. By repeating incomplete vocabulary forms and balances in the middle rhymes, he evokes the dynamics of the present radifs by bringing a variety of repetitions at the beginning, middle, and end of verses in various word forms, combinations, and sentences in his sonnets. This has increased the intensity of energetic music so that repetition of the verbs with high frequency is significant. Moreover, Sana’i promotes his poetic music through using midrhymes and full phonetic repetitions, so while reading the poems, the readers feel such dynamics and mobility throughout the poem. Also, the use of long radifs and current radifs, and taking advantage of parallel rhythm with high frequency in place of rhythm, can further reflect the music of his poetry. The abovementioned points have been discussed in detail in this research. This research has been done through using the analyticaldescriptive method and library references and providing exemplary evidence of Sana’i sonnets which has reflected the use of lexical repetition and balance in these sonnets.