اقسام قافیه و ردیف در غزل‌های عراقی و نقش موسیقایی آن

موسیقی لفظی شعر که به جمال‌شناسی شعر اطلاق می‌شود، بزر‌گ‌ترین عامل سحرآمیز است که مخاطب را متحیّر می‌سازد. قافیه و ردیف در این دامنه، مانند یک مرجع در موسیقی هر بیت، نقشی بسیار برجسته به عهده دارد. در این جستار، قافیه و ردیف در دیوان عراقی از زوایای گوناگون، به شیوه توصیفی– تحلیلی، مورد ارزیابی و پردازش قرار گرفته و نتیجه چنین شده است: غزل‌ها، دارای وزن‌های متداول و پرکاربرد هستند. فهمیدن کلام در غزل‌ها آسان و روان است. 63 درصد از قافیه‌ها، به هجای کشیده و به شکل قافیه مردف بوده، به ردف اصلی ختم شده‌اند و دارای کشش لازم در موسیقی کلمه هستند و 24 درصد قافیه‌ها به هجای ساده ختم شده، دارای حرف رَوی مصوّت یا ردیف هستند و کشش و شرایط لازم برای روانی موسیقی را دارند. 64 درصد از غزل‌ها دارای ردیف هستند و بدین ترتیب، حرف ساکن پایان واژه قافیه در بیشتر غزل‌ها به‌خوبی تلفّظ شده، موسیقی کامل برقرار گردیده است. ارتباط آوایی واحدهای زنجیری و زبرزنجیری در زنجیره گفتار، بین قافیه و ردیف و سایر واژه‌ها در هر بیت، دارای هارمونی دلپذیر و موسیقی فاخر و زیبایی است؛ ولی در غزل‌ها، تکرار قافیه، ردیف و مطلع، زیاد به چشم می‌خورد.

Types of Rhyme and Radif and Their Musical Roles in Iraqi’s sonnetsTypes of Rhyme and Radif and Their Musical Roles in Iraqi’s sonnets

The verbal music in poem, named  aesthetics, is the first and most important element of the beauty of poem and can fascinates addressee. Rhyme, radif in verbal music plays a very important role and serves as a pillar and reference in the music of every line. In this text, we explore types of rhyme and radif and their musical roles in Iraqi’s sonnets. Iraqi is the great mystic and poet who lived in 7th century. We evaluated rhyme and radif, used in his poem book from different angels, in a descriptiveanalytical way. The following results were achieved: Sonnets, have used common and frequently used rhythms.  His expression is fluent and understandable. 63% of the rhyme words  are ended with high syllable, in form of obligated  mordaf  to main redf and absolute mordaf to main redf. This issue provides the context for music of word and beautifies the thoughts. 24% of the rhymes ended with simple syllable have been in obligated and absolute form. In these  rhymes, for having the necessary condition for fluency of the music, vowels or a suitable radif with a high syllable have been used. 64% of Iraqi’s sonnets have radifs, so the last consonant of the rhyme with poor pronunciation in these sonnets is wellpronounced and the necessary music of the poem is achieved. The phonetic relationship between the chains and subchains in the chain of words, between rhyme and radif, and the other words in each line has a good harmony and nice beautiful music.But in Iraqi’s sonnets, contents are similar and  imagination is low, and repetitions of rhyme,  radif and the first line (Matla’) are in excess of need.