سبک‌شناسی مقایسه‌ای مثنوی‌های مصیبت‌نامه و منطق‌الطیر عطّار و مثنوی معنوی (مطالعه موردی: شگردهای شعری)

یکی از محک‌ها و ابزارهای بررسی عناصر تصویرآفرین، دانش سبک‌شناسی است که در آن، بررسی و سنجش ابزارهای ادبی و عنصرهای بلاغی موجود در زبان شاعران، یکی از شیوه‌های دقیق و متریک برای شناخت و ترسیم تصویرهای شعری است. این مطالعه که به روش کمّی آماری انجام شده است، نخست به بررسی آماری و مقایسه‌ای دو گروه از صناعات ادبی منفرد (تشبیه، کنایه، استعار‌ه مصرّحه، استعاره مکنّیه و ایهام) و ترکیبی (استعاره کنایه، استعاره ایهامی کنایه و استعاره ایهامی کنایه تشبیهی) در پانصد بیت از دو مثنوی منطق‌الطیر و مصیبت‌نامه و سپس در همین مقدار، از مثنوی معنوی و سپس تحلیل آن‌ها می‌پردازد. نتیجه پژوهش، نشانگر برتری بلاغت مثنوی مصیبت‌نامه در بین سه مثنوی، از منظر به‌کارگیری شگردهای ترکیبی است. مثنوی معنوی با احتساب مجموع شگردهای منفرد، بالاتر از دو اثر دیگر قرار می‌گیرد؛امّا در بخش به‌کارگیری شگردهای ترکیبی، پایین‌ترین بسامد را دارد. منطق الطیر در بخش صناعات منفرد، کم‌بسامدترین اثر است و پایین‌تر از دو اثر دیگر قرار می‌گیرد و در بخش شگردهای ترکیبی، پس از مصیبت‌نامه و بالاتر از مثنوی معنوی دیده می‌شود؛ امّا در بخش مجموع شگردهای منفرد و ترکیبی، پایین‌تر از دو مثنوی دیگر مشاهده می‌شود.

Stylistics Comparison between MosibatNameh and Mantegh Alteir of Attar and MasnaviManavi (Case Study: Poetry techniques)

One of the benchmarks and tools for investigating the elements of the art is stylistics, in which the study of literary instruments and rhetorical elements in the language of poets is one of the most accurate and metric methods for the understanding and drawing of poetic images. This quantitativestatistic based, first analyzes and compares two groups of single literary techniques (simile, poem, metaphor, metonymy, and amphibology) and combined Techniques (metonymy metaphor, metonymy amphibology metaphor, simile metonymy amphibology metaphor) in five hundred bits of two logical and ritualistic Masnavi (Mosibatnameh and Mantegh Alteir) and then in the same amount of Rumi’s MasnaviManavi and then analyzes them. The results of the research indicate the magnificent rhetoric of Mosibatnameh among the three Masnavi according to using the combined techniques. The amount of Rumi’s usage of the single technique metonymy and metaphorical is so impressive that, taking into account the totality of dingle techniques, MasnaviManavi is better than the other two. But in the field of combined techniques, the MasnaviManavi has the lowest frequency, and it can be said that Rumi has little desire to take advantage of these techniques. However, in the combined section of single and combined techniques, it is considered to be at the higher level than the Mantegh Alteir and at the lower level than Mosibatnameh. The Masnavi “Mantegh AlTeir” in the single techniques section is the leastproductive work and is lower than the other two works, and it is considered to be at the higher level than the MasnaviManavi and at the lower level than Mosibatnameh. But in the total number of single and combined techniques, it is lower than two other masnavi.