بلاغت سکوت، به ‌مثابه غیاب پیش‌اندیشیده کنش کلامی و تعامل کارآمد آن با متن

هدف مقاله حاضر، ارزیابی بلاغت سکوت دلالتمند و بررسی عوامل تاثیرگذار بر میزان این بلاغت است. مسئله بنیادی مقاله، چگونگی، چندی و چرایی تاثیر سکوت تعمّدی است بر بلاغت کلامی که سکوت، در بافت آن تعبیه شده ‌است. پیش‌اندیشی خطیب، شاعر یا نویسنده، برای جایگاه و اندازه کشش سکوت در بافت کلام، عاملی است که میزان بلاغت آن سکوت را رقم می‌زند. در مقاله حاضر که بر بنیاد شناخت عوامل تاثیرگذار بر این سکوت، شکل گرفته‌است، به دنبال جستاری در پیشینه بلاغت سکوت در ایران و پس از بررسی آرا و نظرات مختلف در این زمینه، با اتّکا به مواردی از سکوت‌های بلاغی که در امّهات متون ادب فارسی برجای مانده، به واکاوی تعدادی از مهم‌ترین این عوامل، از قبیل بافت، شخصیّت و مستمع، پرداخته ‌شده ‌است.در ادامه، نمونه‌هایی از کارکردهای مختلف، متنوع و در عین حال، متفاوت سکوت‌های بلاغی، همراه با نمونه‌هایی از شعر و نثر آورده ‌شده ‌است و در پایان، این نتیجه حاصل شده که سکوت‌های پیش‌اندیشیده، به‌ مثابه بخشی عمده از کنش کلامی در بسیاری از موارد، بلاغتی بیشتر از کلامی دارند که جایگزین آن شده‌اند.

The Eloquence of Silence: The Absence of the Retrospect Verbal Interaction and its Efficient Act in the Text

This article aims at revealing the suggestive eloquence of silence and indicating some effective factors which influence on it. Hence, it is discussed how deliberate silence might enact implicitly in the verbal interaction within a text. The retrospect thought of rhetorician, poet, and author seems to be a significant factor in leading the degree of that eloquence of silence. This research focuses on the most crucial factors in controlling and leading this silence in the corpus of Persian literary texts; which the most important are the context and the audience. The samples are selected from the authentic literary texts, both verse and prose, to include all possible eloquences of silence in various contexts. The results affirm that the absence of retrospect verbal interaction or the eloquence of silence is widely implicit in the texts and functions as an efficient act while affecting the audience or reader more than other figures of speech.