بررسی استعاره زمان در تاریخ بیهقی با رویکرد زبان‌شناسی شناختی

در نظریۀ معاصر استعاره که توسط لیکاف و جانسون مطرح شده، زمان، یکی از حوزه‌های تصوّری انتزاعی است و همواره ازطریق چیزی ملموس و عینی، یعنی مکان درک می‌شود و بنیانی شناختی دارد. در این پژوهش، ابتدا توضیحاتی دربارۀ استعارۀ مفهومی و زمان داده شده و سپس شواهدی از تاریخ بیهقی ذکر شده است. این شواهد واژگان، ترکیب‌ها و جملات استعاریِ قراردادی و نو را شامل می‌شود و رویکردی که بدان توجه بیشتری شده، تشخیص نو بودن و قراردادی بودن استعاره‌ها و ارتباطش با هریک از بخش‌بندی‌های تحقیق است. در این تحقیق نشان خواهیم داد که هرگاه ابوالفضل بیهقی به‌‍سمت واگویه‌های درونی می‌رود، درجۀ نوی و تازگی استعاره‌های اثرش بیشتر می‌شود. نگارندگان در این مقاله به بررسی وجود و کیفیتِ استعارۀ مفهومیِ زمان در متن تاریخ بیهقی می‌پردازند. در این استعاره‌ها چگونگی ارتباط زمان با عناصر دیگر بررسی و درنهایت به سه دستۀ اصلی «زمان به‌مثابه شیء (متحرک، ثابت یا موجد اوصافی غیر از این‌ها)»، «زمان به‌مثابه فضا یا مکان محصور» و «زمان به‌مثابه موجود جاندار» طبقه‌بندی شده است که از نظر نگارنده، نه‌تنها طبقه‌بندی‌ نوتر و دقیق‌تر نسبت به طبقه‌بندی‌های مرسوم ارائه می‌کند، بلکه نشان‌دهندۀ وجوه متنوع کاربرد استعارۀ زمان در زبان بیهقی است.

The Study of Time Metaphor in Tarikh Beyhaghi; Based on Cognitive Linguistics

In contemporary theory of metaphor, time is one of the abstract, figurative domains and it is recognized by an objective thing such as place, and it has cognitive sight. In this research firstly, conceptual and time metaphors are explained and then some evidences are mentioned from Tarikh Beyhaghi concluding vocabularies, compounds, new and arbitrary metaphoric sentences. The most important approach is, understanding the newness and the arbitrariness of metaphors and their relation with each section of the research. It is shown that as Beyhaghi goes toward internal quotation, the degree of newness and freshness of his work increases. Researcher searched the existence and quality of time metaphor in the text of Tarikh Beiyhaghi and studied how time, relates to other elements. Finally time is categorized in three groups: time as an object (movable, stable or other form), time as a space or surrounded area, time as a living creature. Researcher believes that this categorization not only is newer and more concise than others but also it shows the various applications of time metaphor in Beyhaghi's language.