بررسی اقتباس‌های حافظ و سیف‌الدین محمّد فرغانی

این مقاله به تاثیر حافظ از شاعری به نام سیف فرغانی می‌پردازد و سپس مقارنه و مقایسه‌ای بین این دو شاعر انجام می‌دهد و مختصری از مضامین مشترک و مفاهیم متشابه و واژه‌های یکسان را که در دیوان هر دو گوینده وجود دارد، بررسی می‌کند. حافظ سراینده فخیم‌ترین غزل‌های عاشقانه عارفانه است و از جمله شاعرانی است که به گواهی دیوانش، در دیوان شاعران معاصر و پیشین خود به مطالعه و کندوکاو پرداخته و بسیاری از مضامین و صنایع آنان را اقتباس کرده است. سیف‌الدین محمّد فرغانی از شاعران وارسته و عارف‌مسلک قرن هفتم و هشتم است که پنجاه سال پیش از حافظ می‌زیسته است. پیامدهای حمله مغولان و اوضاع نابسامان آن عصر، موجب شد که شاعر به سرودن اشعار انتقادی و اجتماعی بپردازد و این مضمون و شیوه شعری، بیشتر سروده‌های او را تشکیل دهد. اشتراکات زبانی، واژگانی و مضمونی در دیوان این دو شاعر دیده می‌شود؛ گاهی این همانندی‌ها در ذکر واژه‌های یکسان است و گاهی در تفکر و مضمون. در برخی ابیات نیز این همگونی در هر دو بُعد به چشم می‌خورد. این دو شاعر، علاوه بر اینکه در استفاده از الفاظ و واژگان، با هم اشتراکاتی دارند که به گمان نگارندگان، حافظ از سیف فرغانی اقتباس کرده است؛ در تفکر و مضمون نیز در اشعارشان همانندی‌هایی وجود دارد که دور نیست هر دوی این شاعران، به خاطر اوضاع اجتماعی نامساعدشان به این شیوه گرایش نشان داده باشند. غالب‌ترین وجه اشتراک فکری سیف فرغانی و حافظ شیرازی، آزادگی و وارستگی است. این پژوهش در نظر دارد به بررسی اقتباس‌های حافظ و سیف‌الدین محمد فرغانی بپردازد.