وحدت‌گرایی و کثرت‌گرایی در فلسفه‌ سیاسی متعالیه

وحدت و کثرت، یکی از مسائل مهم در تاریخ فلسفه سیاسی است که گرایش فیلسوف سیاسی به هریک از آنها، می‌تواند در همه ابعاد فلسفه سیاسی ایشان تاثیرگذار باشد. در طول تاریخ، فیلسوفان سیاسی دیدگاه‌های مختلفی را در مواجهه با این دو مسئله بیان نموده‌اند. جایگاه صدرالمتالهین در تاریخ فلسفه اسلامی، ما را بر آن داشت تا این مسئله را در فلسفه سیاسی متعالیه بررسی نماییم. فیلسوفان سیاسی، در مواجهه با وحدت و کثرت گاهی رویکرد افراطی در پیش گرفته‌اند. گاهی نیز در مسیر اعتدال حرکت‌ کرده‌اند که از آن، به وحدت‌گرایی و کثرت‌گرایی معتدل تعبیر می‌شود. در رویکردهای افراطی، طرفداران وحدت به نفی کثرت و طرفداران کثرت به نفی وحدت می‌پردازند. در صورتی که رویکرد اعتدالی بر آن است تا تعادلی میان وحدت و کثرت، در ساحت سیاست برقرار نماید. صدرالمتالهین، با رویکرد اعتدالی با وحدت و کثرت مواجه شده و بر ضرورت هر دوی آنها در زندگی سیاسی تاکید کرده است. رویکرد وی مبتنی بر مبانی ایشان در حوزه هستی، انسان و غایت است که توجه هم‌زمان به وحدت و کثرت را ضروری می‌کند. وقتی مولفه‌های مرتبط با وحدت‌گرایی و کثرت‌گرایی در فلسفه سیاسی متعالیه مورد بررسی قرار می‌گیرد، رویکرد اعتدالی در مواجهه با آنها کاملاً مشهود است؛ به‌گونه‌ای‌که وی تلاش می‌کند میان مولفه‌های مربوط به وحدت‌گرایی و کثرت گرایی افراطی اعتدال برقرار نماید.