تحلیل مکانی فشار بخارآب در جنوب و جنوب‌غرب ایران با استفاده از زمین‌آمار

بخارآب یکی از مهم‌ترین عناصر اقلیمی است که در تصمیم‌گیری، طراحی و ارزیابی مدل‌های هیدرولوژیکی نقشی مهم ایفا می‌کند. بنابراین، شناخت تغییرات مکانی این عنصر مهم اقلیمی تاثیر چشمگیری در مدیریت و برنامه‌ریزی مبتنی‌بر آب خواهد داشت. بر این اساس، در این پژوهش تلاش شده است تا ساختار مکانی و برآورد مقادیر فشار بخارآب در جنوب و جنوب‌غرب ایران، با استفاده از روش زمین‌آمار و تحلیل واریوگرافی بررسی شود. در این راستا، داده‌های فشار بخارآب 78 ایستگاه سینوپتیک مربوط به 27 مرداد 1386، به‌منزلۀ یکی از روز‌های فراگیر بخارآب تحلیل شد. بدین منظور، ابتدا محاسبات متغیر مکانی بودن داده‌های فشار بخارآب، با ترسیم تغییرنگار مورد بررسی قرار گرفت. پس از احراز این شرط، از روش‌های زمین‌آماری کریجینگ ساده، کریجینگ معمولی و کوکریجینگ و با برازش مدل‌های دایره‌ای، کروی، نمایی، گوسی و درجۀ دو منطقی برای رسم نقشۀ فشار بخا آب و ارزیابی آن‌ها استفاده شد. نتایج ارزیابی متقاطع در انتخاب بهترین روش نشان داد بهترین الگویی که قادر به توجیه مکانی مقادیر فشار بخارآب در روز مورد مطالعه است، الگوی نمایی از روش کوکریجینگ با متغیر کمکی ارتفاع است. براساس نقشۀ ترسیم‌شده با روش بهینه، مشخص شد که حاشیۀ خلیج‌فارس و دریای عمان و بخش‌های شمال و شمال‌غرب منطقه، به‌ترتیب، بیشترین و کمترین مقادیر فشار بخارآب را دارند. به‌طورکلی، سه دلیل دوری و نزدیکی به منابع عمدۀ رطوبتی، وجود سد ارتفاعی زاگرس و استقرار پرفشار قوی پویشی را می‌شود دلیل رخداد چنین توزیعی برشمرد.