طراحی مدل بهینه‌سازی کاربری اراضی مبتنی بر الگوریتم ژنتیک چندهدفه با رویکرد آمایش سرزمین (مطالعه ‌موردی: رودبار جنوب – استان کرمان)

با افزایش جمعیت و به‌تبع آن افزایش نیازهای جامعه، آمایش سرزمین اهمیت ویژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای یافته است. به‌دلیل پیوند آمایش سرزمین با چندین هدف متضاد، استفاده از الگوریتم‌های تکاملی چندهدفه ـ‌ درصورت تناسب الگوریتم با نوع مسیله‌ـ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند مفید باشد. در پژوهش حاضر ضمن ارایه مدلی به‌منظور بهینه‌سازی کاربری اراضی، راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حلی موثر برای به‌کارگیری الگوریتم ژنتیک چندهدفه در انواع مسایل مربوط به آمایش سرزمین معرفی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد. مدل طراحی‌شده در پژوهش حاضر به‌منظور بهینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی کاربری اراضی از الگوریتم nsga-ii بهره می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد. خروجی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های این مدل، الگوهایی برای آمایش سرزمین هستند که فرسایش منطقه را تا حد زیادی کاهش می‌دهند و سطح منفعت اقتصادی منطقه را بالا می‌برند. در این مدل، کاربری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها دارای بالاترین سازگاری، کمترین دشواری تغییر و بیشترین پیوستگی هستند. به‌منظور استفاده از الگوریتم ژنتیک چندهدفه در حل مسایل آمایش سرزمین در این پژوهش راهکاری ابتکاری برای تولید جمعیت اولیه و عملگر ابتکاری ترکیب متناسب با مسایل آمایش سرزمین شرح و بسط داده شد. مدل طراحی‌شده در منطقه رودبار جنوب واقع در استان کرمان پیاده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان دادند که الگوهای آمایش سرزمین پیشنهادشده در این مدل می‌توانند درحدود 30 تا 35 درصد فرسایش منطقه را کاهش دهند؛ درعین‌حال سطح منفعت اقتصادی حاصل از تغییر کاربری بین 40 تا 50 درصد رشد خواهد داشت. همچنین تمامی الگوها دارای سازگاری بالا و دشواری تغییر اندک هستند. با بررسی عملکرد عملگر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ابتکاری ارایه‌شده، مشخص شد این عملگرها تاثیر بسزایی در روند حل مسیله داشتند.