مدل‌سازی مکانی ـ زمانی وقوع طوفان‌های گرد‌وغبار در استان خوزستان

در سال‌های اخیر وقوع طوفان‌های گرد‌وغبار به بحران جدی منطقه‌ای تبدیل شده است. استان خوزستان، از مناطقی است که تحت تاثیر این پدیده قرار دارد. پارامترهای اقلیمی و پوشش گیاهی در وقوع این طوفان‌ها نقش مهمی دارند. در این تحقیق، تغییرات زمانی و مکانی پارامترهای اقلیمی و پوشش گیاهی و ارتباط آن‌ها با پدید‌آمدن طوفان‌های گردوغبار بررسی شد. بدین منظور، داده‌های اقلیمی (سرعت باد، دما، بارندگی، درصد رطوبت نسبی)، و فراوانی وقوع ریزگردها از سال 2000 تا 2008 ارزیابی شد. با استفاده از تصاویر مودیس، شاخص ndvi برای هر ماه طول این دوره استخراج و سپس واسطه‌یابی داده‌ها با روش کریجینگ انجام شد. بعد از انجام پیش‌پردازش، داده‌ها به ماتریس‌های 18 19 تبدیل شدند. مدل رگرسیون خطی‌ای چندمتغیره (از لحاظ پارامتر) بین پارامترهای اقلیمی و پوشش گیاهی (متغیرهای مستقل) و فراوانی طوفان‌های گرد و غبار برای هر پیکسل (المان ماتریس) تخمین زده شد. براساس مدل‌های به‌دست آمده، بین مقادیر واقعی و پیش‌بینی‌شده در تمام ماه‌ها به جز خرداد، انطباق (0/96 درصد) وجود دارد. تفسیر نقشه‌های خاک، کاربری اراضی، و نوع پوشش گیاهی، از وجود خاک‌های شور و قلیا با قابلیت انتشار زیاد به هوا در مناطق جنوبی استان نشان دارد که باعث ایجاد بالاترین پتانسیل وقوع گرد و غبار با منشا داخلی در این مناطق شده است. نتایج تست اعتبارسنجی برای همه انواع خاک، نشان داد که بیشترین دقت، به خاک‌های شور و قلیا و کمترین دقت، به خاک‌های باتلاقی شور و تپه‌های شنی ربط دارد. بنابراین، تخریب پوشش گیاهی به‌طور موثری فراوانی طوفان‌های گردوغبار با منشا داخلی را در استان خوزستان تحت‌تاثیر قرار داده است و خاک‌های شور و قلیا بیشتر از سایر خاک‌ها مستعد رهاسازی ذرات غبار به جو هستند.