مقایسه مدل‌های سنجش از دور تک‌منبعی و دومنبعی شار انرژی در برآورد تبخیر و تعرق واقعی در دشت تبریز

تبخیر و تعرق واقعی از مهم‌ترین اجزای بیلان آب است که برآورد آن پیچیدگی‌های خاصی دارد. امروزه استفاده از فناوری سنجش از دور، با توجه به امکان برآورد مکانی اطلاعات و حداقل ساختن داده‌های هواشناسی، کاربرد وسیعی در این زمینه یافته است. بدین‌منظور مدل‌ها و روش‌های متفاوتی برای برآورد تبخیر و تعرق واقعی با این فناوری شرح و بسط یافته که در میان آنها مطالعات محدودی در خصوص مقایسه و ارزیابی آنها گزارش گردیده است. در پژوهش حاضر، سه دسته کلی این روش‌ها مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند، که عبارت‌اند از: 1) مدل‌های تک‌منبعی sebal و metric که در آنها خاک و پوشش گیاهی به عنوان منبع واحدی در نظر گرفته می‌شوند که استفاده‌شان نیز رو به گسترش است؛ 2) مدل‌های دومنبعی tseb و stseb که خاک و پوشش گیاهی را به صورت دو جز جداگانه در توازن انرژی سطحی به‌کار می‌گیرند؛ و 3) مدل تک‌منبعی ـ دومنبعی seteb که ترکیبی از مدل‌های sebal و tseb است. به‌منظور پیاده‌سازی این پنج مدل، داده‌های سنجش از دور سنجنده modis در 6 روز از ژوییه 2011 تهیه شد و برای ارزیابی و مقایسه آنها، مقادیر تبخیر و تعرق لایسیمتر واقع در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تبریز نیز برای روزهای گذر ماهواره اندازه‌گیری گردید. نتایج تحقیق حاکی از عملکرد منطقی و مورد قبول کلی مدل‌ها دارد. ولی در مقام مقایسه، seteb با خطای مطلق 73/8 و tseb با خطای مطلق 94/27 به ترتیب بهترین و بدترین عملکرد را داشتند. مدل‌های تک‌منبعی sebal و metric با اینکه از فرضیات پیچیده مدل‌‌های دومنبعی بهره‌ای نگرفته بودند، نتایج مناسبی ارایه کردند و برای کار در سطوح بالا نیز توجیه دارند. همچنین مدل ترکیبی seteb با وضعیتی پذیرفتنی روبه‌رو بود که برای استفاده از مدل‌های دومنبعی در مقیاس‌های وسیع‌ مناسب‌تر به نظر می‌رسد. کلید‌واژه‌ها: تبخیر و تعرق واقعی، سنجش از دور، مدل‌های شار انرژی، modis.