مدیریت ظرفیت شبکه ریلی بر مبنای پارامترهای تاثیرگذار مکانی و عملیاتی با رویکرد سرویس گرا

ظرفیت حمل بار و مسافر در یک شبکه ریلی، تابعی از پارامترهای مختلف است. با توجه به هزینه بسیار بالای احداث خطوط ریلی، استفاده بهینه از ظرفیت شبکه ریلی می‌تواند کمک شایانی به ارتقاء سطح بهره‌برداری شبکه کند. بنابراین هدف از ‌این پژوهش، محاسبه مکان‌مند ظرفیت شبکه ریلی کشور، بر مبنای پارامترهای تاثیرگذار است. در این مقاله، با استفاده از داده‌های سیر و حرکتی قطارها، اقدام به طراحی و تولید نرم‌افزار مکان‌مند محاسبه ظرفیت خطوط شد؛ سپس خروجی‌های حاصل، با داده‌های روزانه و برخط عملکرد قطارهای باری ارزیابی و مقایسه شد. در ادامه، میزان استفاده از ظرفیت هر مسیر و میزان ظرفیت باقی‌مانده در هر بلاک و مسیر نیز مشخص شد. بر اساس تحلیل‌ها، کمیت ظرفیت در مسیرهای منتخب دو خطه مسافری سمنانشاهرود، تک خطه باری یزدبافق و تک خطه ترکیبی اراکدورود به ترتیب 2.6 برای مسیر رفت و 2.9 برای برگشت، 13.6 و 12.7 زوج قطار محاسبه شدند. با توجه به روال فعلی محاسبات، محاسبه برخط، با اتصال به پایگاه داده‌های مرتبط، انجام محاسبات مکان‌مند و امکان تبادل وب سرویس مکانی با نرم‌افزارهای مختلف، می‌تواند باعث افزایش سرعت و دقت در محاسبه ظرفیت شبکه ریلی شود. از طرفی، در معادله محاسبه ظرفیت (معادله اسکات) که در‌ایران استفاده می‌شود، تاکنون مرسوم بوده است ضریب تعدیل قطار مسافری توسط متخصصان سیر و حرکت تعیین شود، در حالی‌که در ‌این مقاله، از آنجا که اطلاعات هر مسیر، قابل دسترس است، این ضریب از نسبت تعداد قطارهای مسافری به حداکثر تعداد آن در طول دوره مورد نظر محاسبه می‌شود. ضریب به دست آمده، با ضریب تعیین شده توسط کارشناسان، مقایسه شده و نتیجه قابل قبول بود. در نهایت با دسترسی به خروجی‌ها در محیط gis، راهکارهای مدیریتی جهت استفاده بهینه از ظرفیت باقیمانده، ارتقاء ظرفیت بخش‌هایی از شبکه و رفع گلوگاه‌های شبکه ریلی پیشنهاد شد.