غلظت، تجمع و تخصیص فسفر در مراحل ساقه‌رفتن و گرده‌افشانی در تعدادی از گونه‌های زراعی و هرز خانواده گندمیان

اطلاعات مربوط به تغییرات غلظت، تجمع و تخصیص فسفر در گونه های مختلف گیاهی در راستای بهبود کارآیی جذب و استفاده از عناصر غذایی به ویژه در خاک های فقیر حائز اهمیت است. از این رو، به منظور بررسی تغییرات غلظت، تجمع و تخصیص فسفر در تعدادی از گونه‌های زراعی و هرز خانواده گندمیان، در سال زراعی 95-1394 آزمایشی گلدانی در شرایط هوای آزاد در قالب طرح کاملاً تصادفی به‌صورت فاکتوریل با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در خاکی با مقدار فسفر قابل استفاده کم (4/85 میلی گرم در کیلوگرم) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل هفت گونه زراعی و هرز از خانواده گندمیان (گندم نان، گندم دوروم، جو معمولی، جو لخت، چاودم، یولاف وحشی و علف خونی) و دو شرایط عدم مصرف و مصرف کودهای نیتروژنه، فسفره و پتاسه به مقدار توصیه شده بودند. بر اساس نتایج به دست آمده، در هر دو مرحله ساقه رفتن و گرده افشانی با مصرف کود، غلظت و تجمع فسفر در تمام بخش های گیاه، به استثنای غلظت فسفر ریشه در مرحله ساقه رفتن، به طور معنی داری افزایش پیدا کرد. میانگین غلظت فسفر بخش هوایی بوته در مراحل ساقه رفتن و گرده افشانی در شرایط عدم کوددهی به ترتیب 3/9 و 1/9 گرم در کیلوگرم بود که در نتیجه مصرف کود به طور معنی داری افزایش یافته و به ترتیب به 4/5 و 2/1 گرم در کیلوگرم رسید. همچنین، در نتیجه کوددهی میانگین مقدار فسفر تجمع یافته در بخش هوایی بوته در ساقه رفتن از 0/92 به 3/2 و در گرده افشانی از 2/45 به 9/2 میلی گرم در بوته رسید. در گرده افشانی، تاثیر گونه گیاهی بر غلظت فسفر در تمام اندام های گیاه اما در ساقه رفتن فقط بر غلظت فسفردر ساقه و بخش هوایی بوته معنی دار بود. با این حال، در هر دو مرحله، تجمع فسفر در تمام بخش های گیاه و کل بوته به طور معنی داری تحت تاثیر گونه گیاهی و اثرات متقابل گونه و کوددهی قرار گرفت. میانگین غلظت فسفر بخش هوایی بوته در گونه های مورد مطالعه در ساقه رفتن از 2/9 تا 4/7 و در گرده افشانی از 1/4 تا 2/7 گرم در کیلوگرم متغیر بود. نتایج مقایسه میانگین های اثرات متقابل نشان داد که در مرحله ساقه رفتن، در شرایط عدم کوددهی هیچ اختلاف معنی داری بین گونه ها از نظر تجمع فسفر در بخش های مختلف بوته وجود نداشت. در مرحله گرده افشانی نیز اختلاف های بین گونه ها از نظر تجمع فسفر در شاهد عدم کوددهی به مراتب کمتر از شرایط کوددهی بود.