اثر محلول‌پاشی محرک‌های زیستی فسنوترن و هیومی‌فورته بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی آویشن باغی (thymus vulgaris l.) تحت تنش کم‌آبی

تنش کمبود آب، یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد. محرک‌های زیستی، مواد بیولوژیکی هستند که موجب تحریک متابولیسم و فرآیندهای متابولیکی در جهت افزایش کارآیی گیاهان می‌شوند. به‌منظور بررسی اثر تنش کم‌آبی و محرک‌های زیستی فسنوترن و هیومی‌فورته بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی آویشن باغی (.thymus vulgaris l)، آزمایشی بصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار در سال 1399 و در شرایط گلخانه انجام شد. بدین‌ترتیب که نشاهای حاصل از کشت بذر پس از گذشت دو هفته از انتقال به گلدان در معرض تیمارهای تنش کم‌آبی (25، 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) قرارگرفتند. محلول‌پاشی گیاهان با فسنوترن و هیومی‌فورته (5 میلی‌لیتر) نیز سه مرتبه و هر 15 روز یکبار انجام شد. صفات مورد نظر 15 روز پس از اعمال آخرین تیمارها ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که افزایش سطوح تنش کم‌آبی (25 و 50 درصد ظرفیت زراعی) موجب کاهش معنی‌‌دار شاخص‌های رشد، محتوای کلروفیل، درصد آنتی‌اکسیدان کل و اسانس و افزایش میزان پرولین اندام هوایی گردید. برهمکنش خشکی و محرک‌های زیستی فسنوترن و هیومی‌فورته با کاهش معنی‌‌دار تنش اکسیداتیو حاصل از کم‌آبی موجب بهبود صفات مورد ارزیابی بجز میزان پرولین گردید. بیشترین درصد اسانس (%34/2) در محلول‌پاشی با هیومی‌فورته و در ظرفیت زراعی 75 درصد بدست آمد. در مجموع محلول‌پاشی فسنوترن و هیومی‌فورته موجب کاهش اثرات منفی تنش کم‌آبی در گیاه آویشن باغی گردید.

effect of bio-stimulator fosnutren and humiforte on some morphophysiological and phytochemical traits of garden thyme (thymus vulgaris l.) under water deficit

water stress is one of the most important environmental factors limiting the growth and yield of plants, especially in arid and semi-arid regions. bio-stimulants are biological substances that stimulate metabolism and metabolic processes to increase plant efficiency. to investigate the effects of low water stress and bio-stimulants of fosnutren and humiforte on some morphophysiological and phytochemical traits of thyme, a factorial experiment based on a completely randomized design with 12 treatments and 3 replications in 2020 performed in greenhouse conditions. therefore, the seedlings obtained from seed cultivation after two weeks of transfer to the pot, were exposed to dehydration stress treatments (25, 50, 75 and 100% of field capacity). foliar application of plants with fosnutren and humiforte (5 ml) was performed three times and once every 15 days. the desired traits were evaluated 15 days after the last treatments. the results showed that increasing the levels of low water stress (25 and 50% of field capacity) caused a significant decrease in growth indices, chlorophyll content, total antioxidant percentage and essential oils and increase in proline content. simultaneous treatment of drought and bio-stimulants of fosnutren and humiforte with significantly reduced oxidative stress due to dehydration improved the evaluated traits except the amount of proline. the highest percentage of essential oil (2.34%) in fosnutren foliar spraying and was obtained at 75% field capacity. in general, foliar application of fosnutren and humiforte reduced the negative effects of dehydration in thyme.