ارزیابی برخی صفات رشدی ریشه و فعالیت آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیرآنزیمی ارقام مختلف گندم دوروم (Triticum Turgidum Var. Durum) تحت تاثیر کود فسفر و قارچ مایکوریزا در شرایط دیم

به منظور بررسی تاثیر قارچ مایکوریزا و کود فسفر بر برخی ویژگی های رشدی ریشه و فعالیت آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی و غیرآنزیمی گندم دوروم در شرایط دیم، آزمایشی مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله در سال زراعی 98-1397 انجام شد. چهار رقم گندم دوروم (دهدشت، ذهاب، ساورز و ساجی) به عنوان فاکتور اول و پنج سطح منبع کودی (عدم مصرف کود، 25 و 50 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر، قارچ مایکوریزا (gm) و ترکیب قارچ مایکوریزا +25 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی فسفر) به‌عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شدند. نتایج مقایسه میانگین اثرات ساده نشان داد که در بین ارقام، رقم های ذهاب و ساجی و در بین منابع کودی، تیمار ترکیبی مایکوریزا + 25 کیلوگرم در هکتار کود فسفر و پس از آن 50 کیلوگرم در هکتار فسفر بیشترین تاثیر را در بهبود صفات مورد مطالعه داشتند. اثر متقابل رقم و منابع کودی مشخص نمود که استفاده تلفیقی از کود فسفر و قارچ مایکوریزا نتایج بهتری در مقایسه با کاربرد آنها به تنهایی دارد. به طوریکه بیشترین وزن‌تر و خشک، تراکم طول و محتوی آب ریشه و فعالیت آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، کاتالاز،سوپر اکسیددسموتاز و گلوتاتیون سنتتاز از تیمار تلفیقی مایکوریزا و کود فسفر و در اقام ذهاب و ساجی حاصل شد. اگرچه، کمترین طول مخصوص ریشه، فعالیت مالون دی‌آلدئید و پراکسید هیدروژن در همین تیمار و ارقام به دست آمد. به‌طورکلی، نتایج نشان داد که تلقیح با قارچ مایکوریزا در شرایط دیم به ویژه در ارقام ذهاب و ساجی علاوه بر کاهش مقدار کاربرد کود شیمیایی فسفره می تواند از طریق بهبود ویژگی های رشدی ریشه و به دنبال آن افزایش فعالیت آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیرآنزیمی باعث کاهش پراکسیداسیون لیپیدهای غشاء (کاهش تولید مالون دی آلدئید و پراکسید هیدروژن) و در نتیجه افزایش تحمل به تنش خشکی شود.

evaluation of some root growth traits and activity of enzyme and nonenzyme antioxidants of different cultivars of durum wheat (triticum turgidum var. durum) effected by phosphorous fertilizer and mycorrhizal fungi in rainfed condition

in order to evaluate the effect of mycorrhizal fungi and phosphorous fertilizer on some root growth traits and activity of enzyme and nonenzyme antioxidants of durum wheat in rainfed conditions, an experiment was carried out as factorial based on a randomized complete block design with three replications at sarableh agricultural research station during growing season 2018-2019. four cultivars of durum wheat (dehdasht, zahab, savarz and saji) as the first factor and five levels of fertilizer source (control, 25 and 50 kg.ha^-1 p, mycorrhizal fungi (gm), mycorrhizal fungi + 25 kg.ha^-1 p) as the second factor were considered. the average comparison results of simple effects indicated that zahab and saji cultivars among cultivars and combination treatment of mycorrhizal + 25 kg / ha p and then 50 kg / ha p had the greatest effect on improving the studied traits. the interaction effect of cultivars and fertilizer sources revealed that the combined use of phosphorous fertilizer and mycorrhizal fungi had better results compared to their use alone. so that, the highest fresh and dry weight, length density, and root water content and activity of ascorbate peroxidase, peroxidase, catalase, superoxide dismutase and glutathione synthetase was obtained in combined treatment of mycorrhizal and phosphorus fertilizer at zahab and saji cultivars. however, the lowest specific root length, and malondialdehyde and hydrogen peroxide activity were obtained in the same treatment and cultivars. in general, the results showed that inoculation with mycorrhizal fungi in rainfed conditions, especially in zahab and saji cultivars, in addition to reducing the application of phosphorus fertilizer can improve root growth characteristics and activity of enzyme and nonenzyme antioxidants. as a result, it reduces the peroxidation of membrane lipids (the decline in production of malondialdehyde and hydrogen peroxide) and increases drought stress tolerance.