اثر ارتفاع و خصوصیات خاک بر برخی متابولیت‌های ثانویه اندام‌های مختلف بنفشه معطر (viola odorata l.) در رویشگاه‌های مختلف طبیعی استان مازندران

عوامل محیطی مختلف شامل ارتفاع از سطح دریا و خصوصیات خاک بر رشد و تولیدات گیاهان در اکوسیستم‌های طبیعی موثر است. گیاه دارویی بنفشه‌معطر (viola odoratata l.) از خانواده violaceae، علفی و چند‌ساله بوده و به‌صورت خودرو در نواحی کوهستانی شمال ایران و در برخی از نواحی کشور رویش دارد. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی و مقایسه فیتوشیمایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی اندام‌های برگ، گل و ریشه گیاه در نه رویشگاه استان مازندارن در اسفند ماه سال 1398 صورت گرفت. پس از جمع‌آوری اندام‌های هوایی و زمینی گیاه در مرحله گلدهی و تهیه عصاره متانولی از طریق التراسونیک، محتوای فنلی و فلاونوئیدی بترتیب از روش‌های فولین سیکالتو و رنگ‌سنجی کلرید آلومینیوم، فعالیت آنتی اکسیدانی با آزمون مهار رادیکال‌های آزاد دی فنیل پیکریل هیدرازیل (dpph) و آنتوسیانین گل از روش واگنر سنجیده شد. طبق نتایج بدست‌ آمده مقدار فنل گل و برگ به ترتیب با افزایش ارتفاع کاهش و افزایش و درصد فعالیت آنتی‌اکسیدانی گل افزایش یافتند، اما مقدار فلاونوئید‌ها تحت تاثیر ارتفاع رویشگاه قرار نگرفتند. در بررسی خصوصیات خاک، محتوای آنتوسیانین گل متاثر از کمبود فسفر قابل جذب در رویشگاه 3 فیروزجاه بابل و رویشگاه 6 محمدآباد بهشهر افزایش یافت. همچنین بطورکلی در بررسی مواد موثره، ناحیه 7 دارای درصد فعالیت آنتی‌اکسیدانی گل (67.95 درصد) و ریشه (86.18 درصد)، فنل برگ (142.32 میلی‌گرم/گرم) و ریشه (55.21 میلی‌گرم/گرم) و آنتوسیانین گل (6.52 میکرومول/گرم) در بنفشه معطر به مقدار بالایی بود، بنابراین می‌توان به عنوان ناحیه برتر انتخاب کرد و نمونه‌های این ناحیه را به عنوان بانک ژنی در تکثیر جنسی و غیر جنسی استفاده کرد.

effect of height and soil properties on some secondary metabolites of different organs of sweet violet (viola odorata l.) in different natural habitats of mazandaran province

various environmental factors including altitude and soil properties affect the growth and production of plants in natural ecosystems. sweet violet (viola odoratata l.) is a gramineous and perennial plant of the violaceae family and grows as a wildflower in the mountainous areas of northern iran and some other regions of the country. this study was performed to compare the phytochemical properties and antioxidant activity of viola odoratata l. shoot and root extracts in nine habitats of mazandaran province in march 2020. to investigate the analysis, leaf, flower and root organs of the plant in the flowering stage were collected from nine habitats of mazandaran province along with soil samples of these areas in march 2018. after collecting the root and shoot samples at the florescence stage and preparing methanolic extract through ultrasonic method, the phenolic and flavonoid contents were determined by folin-ciocalteu and aluminum chloride colorimetric methods, respectively, the antioxidant activities were assayed by diphenyl picrylhydrazyl (dpph), and the anthocyanin contents of flowers were measured by wagner method. according to the findings, phenolic contents of the flowers and leaves decreased and increased, respectively with increasing height, and percentage antioxidant activities of the flowers increased while the amount of flavonoids was not affected by the habitat altitude. analysis of soil properties revealed that the anthocyanin contents of flowers increased under the effect of deficient absorbable phosphorus in habitat 3 (firoozjah babol) and habitat 6 (mohammadabad behshahr). also in the study of secondary metabolites, sweet violets in habitat 7 had 67.95% and 86.18% antioxidant activities in flowers and roots, respectively; leaf and root phenol contents of 142.32 mg/g and 55.21 mg/g, respectively, and 6.52 μmol/g flower anthocyanin, so it can be selected as the superior region, and samples from this region can be used as gene banks in sexual and asexual reproduction.