بررسی اثر دگر‌آسیبی عصاره کنجد زراعی ( l. indicum sesamum) بر پارامترهای رشد، سیستم فتوسنتزی و اسمولیت پرولین در گیاه سویا (glycine max l.) و علف هرز نیلوفر (ipomoea sp.)

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر عصاره آبی کنجد زراعی بر پارامترهای رشد، رنگیزه‌های کلروفیلی، پرولین و قندهای محلول دو اندام برگ و ریشه در گیاه سویا (glycine max) و علف هرز آن، نیلوفر (ipomoea sp.) بود. به همین جهت آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان انجام گرفت. پلات اصلی شامل غلظت‌های مختلف عصاره کنجد زراعی در 5 سطح (صفر، 5/2، 5 ، 10 و 10 درصد به همراه مویان) و پلات فرعی شامل گیاه هدف در دو سطح (سویا و نیلوفر) بود. نتایج بدست آمده نشان داد که اثرات غلظت‌های مختلف عصاره کنجد زراعی بر پارامترهای رشد از جمله طول ریشه، وزن تر و وزن خشک اندام‌هوایی و ریشه و تعداد برگ در بین دو گیاه سویا و نیلوفر معنی دار بود در حالیکه میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی این دو گیاه تحت تاثیر اثر دگر‌آسیبی عصاره کنجد زراعی قرار نگرفت. مطابق با داده‌های بدست آمده با ازدیاد غلظت عصاره کنجد زراعی میزان قندهای محلول در برگ و ریشه سویا افزایش یافت در حالیکه در مورد علف هرز نیلوفر این روند نزولی بود. همچنین میزان پرولین برگ و ریشه دو گیاه سویا و نیلوفر تحت تاثیر عصاره کنجد افزایش یافت که این روند صعودی در برگ سویا در مقایسه با نیلوفر قابل ملاحظه بود. به طور کلی با توجه به نتایج به دست آمده اثر آللوپاتیکی عصاره آبی کنجد‌زراعی بر پارامترهای مورفوفیزیولوژیکی مورد سنجش در تحقیق حاضر در علف‌هرز نیلوفر در مقایسه با گیاه زراعی سویا  شدیدتر بود که با بررسی تکمیلی این تحقیق بر عملکرد دانه سویا شاید بتوان استفاده از عصاره گیاه کنجد زراعی را به عنوان علف‌کش طبیعی در سطح مزارع سویا پیشنهاد نمود.

allelopathic effect of sesamum indicum l. extract on growth parameters, photosynthetic system and proline osmolite in glycine max (l.) merrill and ipomoea sp.

the aim of this study was to investigate the effect of sesame aqueous extract on growth parameters, proline, chlorophyll pigments, and soluble sugars of leaves and roots of soybean and morning-glory (ipomoea sp.). to this end, an experiment was conducted as a split plot in a randomized complete block design with three replications in the research farm of golestan agricultural and natural resources research and education center. the main plot included 5 different concentrations of sesame extract (0, 2.5, 5, 10, and 10% with surfactant) and the sub-plot included the target plants at two levels (soybean and ipomoea sp). results showed that the effects of different concentrations of sesame on growth parameters such as root length, fresh and dry weight of shoots and roots, and number of leaves of soybeans and ipomoea sp were significant different while photosynthetic pigments of these two plants were not influenced by the allelopathic effects of sesame crop extract. based on the obtained data, increasing the concentration of sesame extract led to increases in the amount of soluble sugars in soybean leaves and roots while decreasing this parameter in ipomoea sp. also, the amount of proline in the roots and shoots of soybean and ipomoea plants increased under effect of sesame extract, in which the increase in the proline content of soybean leaves was significant in comparison with ipomoea plants. generally, based on the obtained results, the allelopathic effect of aqueous extract of sesame on morphophysiological parameters of ipomoea sp. weed in this study was more than those in soybeans, and a complementary research on seed and crop yield, may make it possible to suggest application of sesame extract as a natural herbicide in soybean fields.