بررسی کارایی گندم (triticum aestivum l.) و کینوا (chenopodium quinoa wild.) جهت شوری زدائی برخی عناصر معدنی تحت تنش‌های مختلف شوری آب

کمبود منابع آبی دردسترس در نواحی خشک و نیمه خشک کشور ایران و شوری حجم قابل توجهی از این منابع کشاورزان را با مشکل جدی مواجه کرده است. بنابراین توسعه کشت گیاهان شورپسند و جذب نمک ها از آب و خاک های شور ضروری می باشد. این پژوهش برای ارزیابی توانایی رشد و کاهش شوری آب توسط دو گیاه کینوا و گندم به صورت گلخانه‌ای و هیدروپونیک اجرا شد. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل دو عاملی بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار صورت گرفت. تیمارها شامل 4 سطح شوری صفر (شاهد)، 5، 10 و 15 دسی زیمنس بر متر (حاصل اختلاط آب دریاچه نمک عقدا با آب شهر) و دو گونه گندم و کینوا بود. در این تحقیق صفاتی چون وزن خشک کل بوته، میزان تجمع عناصر کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر کل بوته و کارایی جذب عناصر از آب و شوری‌زدایی توسط گیاهان اندازه‌گیری شد. نتایج این تحقیق نشان داد که گیاه کینوا نسبت به گندم توانایی بیشتری در شوری‌زدائی، جذب و انباشت عناصر در خود داشته و به عنوان گیاهی مقاوم در برابر تنش شوری بود. نتایج نشان داد که غلظت سدیم، کلر و منیزیم در بوته برای گندم و کینوا به طور معنی داری افزایش یافت. میزان کارایی جذب سدیم، کلر و منیزیم از آب نیز برای گندم، کینوا به طور معنی داری افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد که غلظت عناصر کلسیم و پتاسیم در گندم و کینوا با افزایش شوری کاهش یافتند. به‌طورکلی کینوا برتری معنی‌داری در تولید ماده‌ی خشک، جذب و کارایی جذب عناصر نسبت به گندم نشان داد به همین دلیل می‌تواند از این گیاه به عنوان یک گیاه جایگزین برای کشت در شرایط شوری و وجود آب‌های نامتعارف دانست.

potential of wheat (triticum aestivum) and quinoa (chenopodium quinoa) for phytodesalination of calcium, magnesium, sodium, potassium and chlorine under different water salinity stresses

lack of available water resources, especially in arid and semi arid regions of iran and salinity of a significant volume of these resources, as well as salinization of fresh water resources have posed serious problems for the farmers. therefore, it is critical to develop cultivation of halophytes and desalinate water and soils. this study was conducted to evaluate the growth and desalination capacity of quinoa and wheat plants in greenhouse and hydroponic. the study was conducted in the form of a two factor factorial experiment based on a randomized complete block design with three replications. the treatments included 4 salinity levels of zero (control), 5, 10, and 15 ds/m and two species of wheat and quinoa. in this study, traits such as total plant dry weight, accumulation of calcium, magnesium, sodium, potassium and total plant chlorine, and the efficiency of water uptake by plants were measured. results showed that quinoa was more capable of absorbing and accumulating elements than wheat and was resistant to salinity stress. the concentrations of sodium, chlorine, and magnesium increased significantly in wheat and quinoa plants. also, the efficiency of adsorption of sodium, chlorine, and magnesium from water increased significantly in wheat and quinoa plants with increasing the salinity level. the results also showed that the concentrations of calcium and potassium in wheat and quinoa decreased with increasing salinity. in general, quinoa showed a significant superiority in dry weight production and bioaccumulation efficiency compared to wheat. therefore, it can be considered as an alternative plant for cultivation in salinity and adverse water conditions.