بررسی نقش اکسید نیتریک در تحمل به خشکی ماش (Vigna Radiata L.)

خشکی یکی از مهمترین عوامل نامساعد محیطی است که تولید محصولات زراعی را محدود می کند. اکسید نیتریک به‌عنوان یک مولکول پیام رسان در واکنش گیاه به تنش های محیطی مشارکت دارد. لذا به‌منظور بررسی اثرات این ماده در تحمل به تنش خشکی ماش رقم پرتو آزمایشی مزرعه ای در سال 1394 در جنوب تهران اجرا شد. این تحقیق به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 9 تیمار و 4 تکرار انجام گرفت. در این آزمایش از محلول سدیم نیتروپروساید به عنوان ماده رها کننده اکسید نیتریک استفاده شد. تیمارها شامل شاهد، تنش خشکی، تیمار بذر، محلول پاشی در مرحله رویشی، محلول پاشی در مرحله زایشی، تیمار بذر + محلول پاشی در مرحله رویشی، تیمار بذر + محلول پاشی در مرحله زایشی، محلول پاشی در مراحل رویشی و زایشی و تیمار بذر + محلول پاشی در مراحل رویشی و زایشی بود. نتایج نشان داد که در اثر تنش خشکی بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز و اسکوربات پراکسیداز و همچنین غلظت مالون دی آلدئید و پرولین اضافه شد، اما محتوی نسبی آب، شاخص سبزینگی، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه کاهش یافت. با این وجود، کاربرد سدیم نیتروپروساید از طریق افزایش بیشتر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و تجمع پرولین، موجب کاهش مالون دی آلدئید و بهبود محتوی نسبی آب، شاخص سبزینگی، شاخص سطح برگ و در نهایت عملکرد دانه تحت تنش خشکی شد. بین تیمارهای کاربرد سدیم نیتروپروساید، تیمار ترکیبی ­تیمار بذر + محلول پاشی در مراحل رویشی و زایشی موثرتر بود، اگرچه با چند تیمار دیگر از جمله محلول پاشی در مرحله زایشی تفاوت معنی داری نداشت. با توجه به این یافته ها، کاربرد اکسید نیتریک می تواند به عنوان روشی مفید جهت بهبود تحمل به تنش خشکی ماش توصیه شود.