بررسی و تحلیل تشبیهات درباری در قصاید سیف فَرْغانی

بسیاری از شاعران ایرانی از دیرباز در دربار صاحبان قدرت سیاسی حضور مقطعی یا دائمی داشتهاند؛ اما بودهاند شاعران آزادهای که هیچگاه گرد قدرت نگشتهاند و یا پس از مدتی به دلایل گوناگون ترْکِ سلطانی را ترککردهاند. حضور یا پشتپازدن به قدرت، در شکلدادن تصاویر شعری شاعران تاثیر گذار بوده است. در این مقاله تاثیر دربار بر تشبیهات اشعار سیف فَرْغانی به عنوان شاعری که از دربار و امتیازهای حکومتی بریده بررسی میشود. برای رسیدن به هدف پژوهش، عناصر درباری، به یازده بخش تقسیم شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در میان یازده بخش عناصر درباری، حوزۀ نقد رایج و پدیده های گرانقیمت و نفیس بیشترین بسامد و حوزۀ پارچه های قیمتی کمترین بسامد را به خود اختصاص دادهاست. سیف از این عناصر درباری نه در مدح امیران و سلاطین زمان بلکه در برخی از موارد به مذمّت و نکوهش آنها نیز پرداخته است. او عمدتاً از این تشبیهات درباری در فخر و مباهات خویش، مدح و توصیف معشوق و بیان اندیشههای دینی و اجتماعی بهره برده است. این رویکرد ناظر بر این است که هرچند ممکن است شاعران علیه اهداف و آمال حکومتی بشورند، تحت تاثیر سنتهای ادبی و روح حاکم بر زمانه هستند.