تحلیلی بر سبکِ نگارشِ باستانی پاریزی در پا‌نویسهایش

نثرِ پارسی در تاریخِ تطورِ خود، دستخوشِ دگرگونیهای فراوانی شده است که در هر دوره‌ای رنگ و بوی خاصّ خود را دارد. بر این بنیاد، در نثرِ کهنسالِ پارسی پس از گُذار از گُدارِ مشروطه و رسیدن به عصرِ معاصر، دگرگونیهایی رُخ میدهد، یا به نوعی پوست‌اندازی میکند؛ میتوان گفت: این تغییر و تحولِ عظیم حاصلِ ارتباط با نوشته‌های فرنگیان، تکانه‌های مدرنیته و نثرِ روزنامه‌ای است. از شگردهای نویسندگیی که در این دوره بوجود آمد، «پاورقی»/ «پانویس»‌دهی است. شگردی که امکانِ توضیح، اظهارِ نظر، یادداشتهای جانبی و ارجاع را در زیرِ صفحه به نویسنده میدهد. از نویسندگانِ صاحبِ سبکِ معاصر که از این تکنیک بسیار بهره برده، محمّدابراهیم باستانی پاریزی است. به گونه‌ای که بخشِ قابلِ توجهی از صفحاتِ کتابهایش را به پانویس اختصاص داده‌است. پرسشِ اصلی تحقیق این است که: پانویسهای باستانی پاریزی چه مولفه‌ها و مشخصه‌هایی دارند و نقشِ آنها در مقبولِ نظر افتادنِ سبکِ نویسندگی باستانی پاریزی به چه میزان است؟ این پانویسها در تنوع پانزده گونه و حجمِ آنها نیز گاهی به چهار صفحه میرسد و چون از نظرِ محتوایی رابطه‌ تنگاتنگی با متن دارند، ساختاری منسجم را به کتاب داده‌اند. نتیجه‌ حاصل از پژوهش نشان میدهد که پانویس و این نوع پانویس‌دهی از مولفه‌های سبکِ شخصی باستانی پاریزی است و یکی از مهمترینِ عواملِ برجسته شدن و مقبولِ نظر افتادنِ کتابهای او نزدِ خوانندگانش است.