بررسی و تحلیل فرآیندهای اصلی واژه آفرینی در غزلیات شمس

زبان فارسی از گروه زبانهای اشتقاقی و ترکیبی است که در حوزه ساختن ترکیبات، توانش فراوانی دارند. بزرگان شعر و ادب فارسی چون فردوسی، نظامی، خاقانی و حافظ در این عرصه گامهای مهمی برداشته و با بیان مکنونات خود در قالب ترکیبات جدید، به گسترش دامنه واژگان زبان یاری رسانده اند ولی مولانا در این میان جایگاه ویژه ای دارد. صدها سازه نو در قالب اسم، صفت، قید، فعل و نیز ترکیبات وصفی، اضافی، کنایات، شبه جمله ها و ... در دیوان او وجود دارند که هرکدام مستلزم بررسی جداگانه است. با توجه به رشد انفجارگونه علوم در عصر کنونی و نیاز مبرم به واژه سازی در تمام عرصه های علمی، صنعتی و فرهنگی، معرّفی شیوه های واژه آفرینی مولانا میتواند بعنوان یک الگو مطرح گردد و زمینه های نوواژه هراسی را که مانع ساخت یا پذیرش واژه های جدید میشود، کاهش دهد. در این مقاله به فرآیندهای اصلی واژه سازی یعنی: اشتقاق و ترکیب در حوزه های اسم و صفت و قید، در غزلیات شمس پرداخته میشود.