نقش جناس مرکب و خط در موسیقی کناری مثنوی از منظر سبک شناسی صورتگرا

مولانا شاعر عشق، در ساحت عرفان و حکمت دارای ژرفای بیحد است. مخاطب بنا به ظرفیت و توان ادراکش از رموز اشعارش بهره مند میشود. هرچند در جای جای مثنوی خاطرنشان میکند که بدنبال معناست و لفظ تنها ابزاری در جهت ایراد آن، لیکن در بکارگیری برخی فنون ادبی توان شگرفی دارد و حیرت مخاطب را برمیانگیزد. در این مقاله سعی میشود به هنر جناس پردازی مولوی پرداخته شود. مولوی در پی آنست که با کلام آهنگین در قالـب جـناس سخن خود را برجسته کند. چقدر هنری و زیبا موسیقی کلام او نقش آفرینی میکند و آرایه های بدیعی را در غایت چشمگیری میآفریند. شاعر در جایگاه قافیه بصـورت وافر از این جناسها بهره برده است. توجـه مولانا به فنون ادبی در ذیل عنوانهایی چون: جناس مرکب و جناس خط بررسی شده است. تجلی جناس در جایگاه قوافی مثنوی منجر شده است تا مولوی ناگریز به التزام وحدت حروف باشد؛ بدین ترتیب موسیقی درونی شعرش در خدمت موسیقی کناری قرار میگیرد. این امر بجهات گوناگون صورت گرفته است که مهمترین آنها بـر انگیختن توجه مخاطب و زیبا سازی صوری کلام و بلاغت زبان است.