بررسی سبک«ترسّل اَسفَزاری»

ترسل و انشا از فنون شریف و ارزشمند دیوانی است و منشیان و کاتبان از دیرباز ضمن ارایه اصول نظری کتابت به تالیف آثار عملی نیز دست میزده اند. از جمله این آثار میتوان به«زینه الکتّاب» منسوب به بیهقی،«عتبه الکتبه»بدیع جوینی، و«دستور الکاتب»هندوشاه نخجوانی اشاره کرد. در اینگونه کتابها علاوه بر وجود نمونه نثرهای فصیح و زیبا، سبک و شیوه نگارش آنها خود در حکم دستورالعمل و الگویی است برای درست و زیبا نویسی. از آثار دیگر در این زمینه میتوان به «ترسل» معین الدین اسفزاری،منشی و شاعر نامدار قرن نهم اشاره کرد که چند نسخه از این اثر موجود است.این اثر مشتمل برمقدمه،چهار منشا و یک خاتمه است.انواع گوناگونی از نامه های رسمی و غیر رسمی در اثر آمده است. بدین روی اسفزاری کوشیده که هم اثر وی جامع مکتوبات عصر تیموری باشد و هم اینکه نمونه و الگویی برای کاتبان و مردم عادی به دست داده باشد و شاید به همین علّت باشد که ترسل از قبول عام برخوردار شده است.پرسش اصلی پژوهش در وهله اول آن است که ویژگیهای اصلی سبک نثر دوره تیموری به ویژه در آثار ترسل و انشا چیست؟و ثانیاً مختصات سبکی ترسل اسفزاری چیست؟سبک نثر ترسل اسفزاری به رغم سادگی جریان کلی نثردر دوره تیموری،در شمار نثرهای فنی و منشیانه است،البته گرایش عمده مترسلان و دبیران درباری در این عصر به نثر فنی و مصنوع میباشد.نگارندگان مقاله حاضر برآنند تا ضمن معرفی مختصر اسفزاری و ترسل او،به بیان مختصات سبکی اثر بپردازند.