تحول مفهوم عدالت و رابطه آن با سیاست در گلستان سعدی

این مقاله بر این فرض محوری استوار است که بسیاری از آثار ادبی را نباید آثاری صرفا ادبی و جدای از زمینه های اجتماعی و سیاسی و ...تلقی کرد؛ بلکه آنها، در کنار ماهیت ادبی خود، دربردارنده محتوا و نکاتی از مسایل سیاسی و اجتماعی عصر خود هستند و باید آنها را بر اساس عوامل تاریخی و اجتماعیی که بر نویسنده تاثیرگذار بوده است، مورد بررسی قرار داد. گلستان سعدی یکی از این آثار است که سرشار از مضامین اجتماعی و مفاهیم سیاسیی میباشد. یکی از این مفاهیم سیاسی عدالت است که اتفاقا مهمترین مفهوم سیاسی ای است که میتوان از متن گلستان(بویژه باب نخست آن) استخراج نمود. سعدی با فصاحت و بلاغتی زیبا به رابطه میان حکومت و مردم بر مدار عدالت پرداخته است. اگرچه درک و فهم سعدی از عدالت بر مبنای دریافت رایج و متداولی است که متفکران نظریه عدالت دارند و در این زمینه نمیتوان مدعی ابتکار و بداعت در گلستان بود (یعنی اینکه نه او اندیشمند سیاسی است و نه گلستان کتابی سیاسی) اما او بگونه ای تاثیرگذار این مفهوم را در حکایات خود وارد نموده تا از این طریق بتواند بر سلوک سیاسی حکام و کردار و مناسبات جاری میان مردم اثر بگذارد.