سبک شناسی کتاب «پریشان»

در این مقاله ویژگیهای سبکی کتاب «پریشان» در سه سطح زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار میگیرد. در سطح زبانی استفاده قاآنی از لغات و ترکیبات عربی متعادل (21 درصد) است اما استفاده از لغات و مفردات و ساختارهای نحوی کهن باعث ناهمگونی زبانش شده است. در این اثر ابداع و ترکیب سازی و تاثیرپذیری از زبان عامه مشهود نیست و بسامد کلمات رکیک و مستهجن فراوان است. مهمترین ویژگی نحوی اثر کاربرد وجه وصفی و حذف افعال به قرینه لفظی است. در سطح ادبی استفاده از صنایع بدیع لفظی مانند جناس، سجع، ازدواج، تضمین المزدوج، ترصیع و موازنه و در میان صنایع بدیع معنوی به ترتیب تضاد و مقابله، تلمیح و مراعات-النظیر فراوان است. استشهاد به آیات و احادیث و ارسال المثل نیز وجود دارد. کاربرد تشبیه فراوان است که در اغلب این تشبیهات طرفین تشبیه از نوع محسوس به محسوس و از لحاظ افراد و ترکیب تشبیهات مقیّد به مرکّب یا مرکّب به مرکّب هستند. در سطح فکری عدم پایبندی به اخلاق و عفّت کلام، پریشانی در تبویب و ساختار حکایات، تظاهر به عرفان، جبرگرایی، افراط و تفریط از مهمترین ویژگیهای این اثر است.