حدوث و قدم از دیدگاه مولانا جلال الدین بلخــی و حکیم ناصرخسروو تاثیر فکری آنها در متون ادبی

طرح موضوع حدوث و قدم عالم از جمله مسایلی است که بسیاری از عقلا در همه اعصار به آن پرداخته اند. در این میان، اندیشمندان اسلامی نیز با همه گونه گونی مکاتب معرفتی که به آن تعلق داشته اند، از این قاعده بر کنار نبوده اند. این مکاتب ـ اعم از فلاسفه، اشاعره، معتزله، باطنیه، عرفا و غیره ـ هر یک به فراخور نوع جهانبینی، شیوه ورود در مباحث عقلی، نحوه طرح مسیله و امور دیگری که موجب امتیاز یک مکتب از سایر مکاتب میگردد، برای این پرسش بنیادین ـ که آیا وجود جهان هستی مسبوق به عدم است یا نه ـ پاسخی جداگانه یافته اند. نیز از آنجا که ادبیات هر قوم، آیینه تمام نمای برترین اندیشه ها و انگیزه های آن قوم به شمار میرود، ادبیات گرانبار ما نیز بستر تضارب و رویارویی عالمانه این گونه آرا متفکران برجسته‌ است که هر کدام به یکی از این مکاتب مختلف تعلق داشته اند. مقاله حاضر به ذکر آرا و اقوال برخی از متفکران برجسته اسلامی و سپس بیان و طرح نظریات، اظهارات و ابیات مولوی ـ به عنوان برترین نماینده عرفان و معرفت شهودی ـ و حکیم ناصرخسرو ـ به عنوان برجسته ترین نماینده تفکر کلامی اسماعیلی ـ در باب حدوث و قدم عالم اختصاص دارد.