ویژگیهای زبانی و ادبی طنز کارناوالی در رمانهای دهۀ چهل و پنجاه

زمینه و هدف: یکی از مهمترین رهیافتهای باختین، طنز کارناوالی است. در کارناوال تمام مولفه‌های فرهنگ عامیانه نمود مییابد و کاملترین شکل فرهنگ مردمی است. آثار ادبی با تاثیرپذیری از واقعیات زندگی در تعامل زبانی با پیرامون خود قرار میگیرند. رمان برجسته ترین نوع ادبی است که بیشترین شباهت را با زندگی واقعی دارد. طنز کارناوالی رویکردی است که میتواند مولّد زمینه های پژوهشی مهم و تازه ای برای ارزیابی مجدد رمان باشد. حضور عناصر زبانی و ادبی طنز کارناوالی در رمانهای منتخب دهۀ چهل و پنجاه، به یک اندازه نیست؛ اما آنچه مهم است، روح طنز کارناوالی است که بر عناصر دیگر رمان هم تاثیرگذار است. در این راستا تحلیل وجوه همسوی زبانی و ادبی طنز کارناوالی با رمانهای منتخب هدف این مقاله بشمار میرود. پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این سوال است که مهمترین مولفه های زبانی، ادبی طنز کارناوالی در رمانهای منتخب دهۀ چهل و پنجاه کدامند؟ روش مطالعه: این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است. یافته‌ها: طنز سیاسی اجتماعی موجود در رمانهای منتخب دهۀ چهل و پنجاه با بسیاری از مولفه های زبانی و ادبی طنز کارناوالی همچون زبان عامیانه، کنایات و ضرب-المثلهای عامیانه، طنز تشبیه، طنز تعریض، گروتسک و انواع آیرونیهای کلامی، بلاغی، سقراطی همسو است.نتیجه‌گیری: یکی از مشخصه های مهم رمانهای سیاسی اجتماعی دهۀ چهل و پنجاه طنز کارناوالی است که در آن نویسندگان منتقد با زبان طنز انتقادیِ آمیخته به شوخی و نیشخند، حوادث نامساعد سیاسی، اجتماعی جامعه را در آثارشان به نقد کشانده و در معرض آرای افکار عامه قرار میدادند. طنزی توصیفی همراه با طنز کلامی که گاه به گونۀ استهزاء و تمسخر و ریشخند ظهور مییابد. در آثاری هم که با طنز کارناوالی باختین همسو است، میتوان رد پای سیاست و اعتراض کارناوالی را در این گونه از آثار دید. در متن کارناوال، همۀ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ رﺳﻤﻰ، ﻣﺮﺳﻮم و راﻳﺞ اﺳﺖ، ﻃﺮد میشود.