مخاطب شناسی شعر دفاع مقدس (سنجش مخاطبان درون متنی شعر دفاع مقدس)

شعر دفاع مقدس، باز‌نمایی اندیشه ها و احساسات ملت غیرتمند ایران در برهه ای از تاریخ است که در آن میتوان تاثیر و تاثر از مخاطبان را مشاهده نمود؛ از جمله این نمودها، بهره گیری از مضامین خاص به تبعیت از خواست مخاطبان و نیز خطاب مستقیم به گروه ها یا افراد خاص از مخاطبان است. در این پژوهش با بررسی هزار شعر دفاع مقدس به روش فیش برداری کتابخانه ای، ابتدا به شناسایی و استخراج مخاطبان مستقیم(که در شعر مستقیماَ مورد خطاب شاعر بوده اند) پرداخته شده و سپس با تقسیم بندی مخاطبان به دو دسته «‌مخاطبان آفاقی» و «مخاطبان انفسی» به تفکیک مورد بررسی قرار گرفته اند. مخاطبان آفاقی به زیر شاخه های 1- مخاطبان ‌قدسی، 2- مخاطبان ‌ملی- مردمی، 3- مخاطبان جهانی- فراملیتی، 4- مخاطبان‌ استعاری، 5- ‌مخاطبان‌اسطوره ای، ‌6- مخاطبان ‌معنایی- مفهومی دسته بندی شده اند، که این امر نشان از تاثیر مستقیم مخاطبان بر پویایی شعر این حوزه دارد. نتایج حاصل ازاین پژوهش حاکی از این است که بیشترین خطاب مستقیم در اشعار دفاع مقدس به ترتیب از آنِ مخاطبان قدسی شهیدان، جانبازان و ایثارگران، امام زمان(عج)و امام خمینی‌(ره) و ‌امام حسین(ع) میباشد. عناصر مجازی در مفهوم استعاری، همسران و مادران شهدا، مردم مظلوم سایر کشورها، وطن، خدا و خطاب النفس در رده های بعدی مخاطبان شعر دفاع مقدس قرار میگیرند.