واکاوی و بررسی فرهنگ «تحفه السعادت»

فرهنگ تحفه السعادت از مولانا شیخ محمودبن ضیاءالدّین محمّد است که به سال 916ق در روزگار حکمرانی سلطان اسکندر لودی پادشاه دهلی(894-923 هجری قمری) در هندوستان تالیف و به خواجه سعیدالدّین محمّد طوسی تقدیم شده است. این کتاب با نامهای دیگری چون فرهنگ اسکندری، تحفه اسکندری، تحفه السعاداه و تحفین السعاده سکندری نیز خوانده شده است. این فرهنگ از نخستین فرهنگهای تفسیری فارسی در شبه قاره است که مولف آن را به صورت تهجی در بیست و نه باب ترتیب داده و هر باب در دو فصل آورده شده است: اول در مفردات و دوم در اصطلاحات و مرکبات؛ که این تقسیم بندی، تحفه السعادت را از فرهنگهای تفسیری اولیه فارسی متمایز میکند. مولف در تهیه و تدوین این کتاب از لغتنامه های فارسی و عربی پیشین بهره گرفته است علاوه بر این مورد توجه فرهنگ نویسان بعد از خود نیز واقع گردیده. صاحب کتاب درباره برخی از معانی عربی، فارسی، ترکی، هندی و... لغات توضیح میدهد و گاه برای فهم بهتر معانی، نمونه اشعاری از شاعران کهن چون فردوسی، رودکی، حافظ، سعدی، ابن سینا، ظهیرفاریابی و... می آورد. این نوشته با معرفی اجمالی فرهنگ تحفه السعادت، از زوایای گوناگونی مانند کاربرد واژگانی، شیوۀ مدخل دهی، سبک نگارشی و... تحفه السعادت را بررسی میکند.