جارجنامه، منظومهای حماسی _ تاریخی در چهل هزار بیت

ملافیروز پسر ملاکاووس یزدانی بهیکیش، مشهور به فیروز فارسی، حدود سال 8811 ه. ق در هندوستان به دنیا آمد. در ده سالگی همراه پدر خود به ایران مسافرت کرد، نزدیک به دوازده سال به تحصیل علوم و کمالات پرداخت و سپس به وطن خود بازگشت. ملافیروز نزد بزرگان انگلیسی حاکم در هندوستان بسیار محترم بود. جوناتن دنکن، استاندار بمبئی به او پیشنهاد کرد تاریخی در مورد رجال و بزرگان انگلستان و فتوحات آنان در هندوستان به نظم آورد، وی پذیرفت و منظومهای در بحر متقارب حدود چهل هزار بیت به نام جارجنامه در احوال سلاطین انگلستان و اشغال هند توسط ایشان در سه جلد به نظم درآورد. جارجنامه توسط برادرزادۀ ملافیروز، رستم بن کیقباد و با دیباچهای به قلم وی به صورت چاپ سنگی در بمبئی منتشر شد. از ملافیروز آثار دیگری از جمله: ادلّۀ قویّه، دین خرد، سفرنامه، رسالۀ استشهاد، سه گوهر شریف، صد در بندهش، کنگرۀ نوشیروان و گرامینامۀ یزدان به جای مانده است. وی در سال 8121 ه.ق دیده از جهان فروبست. نگارنده در این مقاله ضمن معرفی ملافیروز، به معرفی جارجنامه و بیان اهم برجستگیهای زبانی و ادبی آن پرداخته، سپس با نگاهی نقادانه نقاط ضعف و قوت آن را برشمرده و مواردی از انطباق مندرجات این کتاب با وقایع تاریخی کشور هند ارائه داده است.