ارزیابی قابلیت پایش و پالایش فلزات سنگین کبالت، کروم و منگنز توسط برخی گونه‏های علفی مستقر در بیوتیپ کنار جاده‏ای

پایش و پالایش آلاینده‌های فلزی در محیط‏های کنار جاده به‏‌منظور برآورد، کنترل و کاهش سطح تهدیدات برای انسان و زیست‏کره از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. از این‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت پایش و پالایش عناصر کبالت، کروم و منگنز توسط گونه‏های علفی ازمک و بومادران مستقر در بیوتیپ کنار جاده‏ای همدان در سال 1398 انجام یافت. به این منظور، در مجموع 63 نمونه خاک و 126 نمونه گیاهی از سه ایستگاه برداشت شد. پس از آماده‏سازی و هضم اسیدی نمونه‏ها در آزمایشگاه، محتوی عناصر در آن‌ها توسط روش طیف‌سنجی پلاسمای جفت‌شده القایی (icp) خوانده شد. همچنین، برای ارزیابی قابلیت گیاهان مورد بررسی در پایش و پالایش فلزات سنگین فاکتورهای تغلیظ ‏زیستی (bcf)، تجمع‏زیستی (baf) و انتقال (tf) محاسبه شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از نرم‏افزار آماری spss انجام یافت. نتایج نشان داد که ازمک دارای میانگین مقادیر baf و tf بزرگ‏تر از یک برای عناصر کبالت و منگنز و میانگین مقادیر bcf بزرگ‏تر از یک و tf کوچک‏تر از یک برای عنصر کروم بود. از طرفی، بومادران دارای میانگین مقادیر baf و tf بزرگ‏تر از یک برای عنصر منگنز و میانگین مقادیر bcf بزرگ‏تر از یک و tf کوچک‏تر از یک برای عناصر کبالت و کروم بود. با استناد به میانگین محتوی عناصر در بافت‎های گیاهی و همچنین میانگین مقادیر محاسبه شده baf، bcf و tf عناصر می‌توان از ازمک و بومادران به‌عنوان گونه‏‏‏‏‏‏‏‏های بومی کارآمد برای پایش و پالایش فلزات سنگین از خاک و هوا در مناطق آلوده استفاده کرد.

evaluation of bio- monitoring and remediation capacities of heavy metals (co, cr, and mn) by some herbaceous species collected from roadside biotype

monitoring and remediation of metal contaminants in roadside environments is of particular importance in order to estimate, control and reduce the level of threats to humans and the biosphere. therefore, this study was conducted to the evaluation of the ability of some herbaceous species (cardaria draba and achillea wilhelmsii) collected from the roadside biotype of hamadan, west of iran to biomonitoring the co, cr and mn in 2019. in this descriptive study, a total of 63 soil samples and 126 plant samples were collected from 3 stations. after preparation and acid digestion of the samples in the laboratory, the content of elements in them was read by induced coupled plasma spectroscopy (icp). also, bioconcentration factor (bcf), bioaccumulation (baf), and transfer factor (tf) were calculated to evaluate the ability of plants to monitor and refine heavy metals. statistical processing of the results was performed using spss statistical software. cardaria draba had average baf and tf values greater than 1 for cobalt and manganese and mean bcf values greater than 1 and tf less than 1 for chromium. besides, achillea wilhelmsii had average baf and tf values greater than 1 for manganese and mean bcf values greater than 1 and tf less than 1 for cobalt and chromium. based on the average content of elements in plant tissues and the average values ​​of baf, bcf and tf of elements can be used from c. draba and a. wilhelmsii as efficient native species for monitoring and remediation of heavy metals in contaminated areas.