تحلیل تعارضات کنشگران در احداث سدهای بزرگ به کمک تئوری بازی‌ها و مدل gmcr ii (مطالعه موردی: سد شفارود)

طی دهه‌های گذشته یکی از مهمترین سیاست‌ها در جهت کاهش فشار ناشی از کم آبی و در عین حال مدیریت بهینه منابع آب سدسازی بوده است که همواره با اما و اگرهایی نیز مواجه بوده است، و منتقدان و موافقان زیادی را با خود همراه کرده است. این موضوع حتی در حوضه آبریز تالش که جزء زیرحوضه‌های درجه دوم حوضه آبریز خزر است و از لحاظ بارش‌های جوی نیز در شرایط مناسبی بسر می‌برد نیز وجود دارد، به‌طوری که سد شفارود را می‌توان به عنوان نماد سدسازی و در عین حال عدم رعایت ملاحظات محیط‌زیستی در این ناحیه از کشورمان در نظر گرفت. در این پژوهش، از طریق تحلیل استراتژیک تعاملات ذی‌نفعان در شرایط وضع موجود سد شفارود به کمک یکی از مد‌ل‌های غیرهمکارانۀ نظریه‌بازی‌ها موسوم به مدل گراف، به بررسی مساله در راستای تحلیل مناقشه پرداخته شده است. بر اساس نتایج این تحقیق، از دیدگاه استراتژیک، عامل اصلی بروز مناقشه احداث سد شفارود، رفتار مبتنی بر عقلانیت و منافع سازمانی ذی‌نفعان است. به‌طوری که هم اکنون، اصرار وزارت نیرو به تکمیل و احداث سد و سازمان حفاظت از محیط‌زیست به حفظ و نگهداری جنگل‌ها و جلوگیری از تخریب بیش‌تر آن‌‌ها، دستیابی به راه‌حل همکارانه را دشوار کرده است. نتایج به دست آمده نشانگر آن است در سناریوی غیرهمکارانه (وضع موجود)، نقطه تعادل مناقشه، وضعیت 16 (از بین 18 وضعیت موجود) است. این بدین معنا است که بر اساس مجموعه مفاهیم حل غیرهمکارانه به‌کار گرفته شده برای تحلیل مناقشه، هیچ پیشروی یک‌جانبه‌‌ای از این وضعیت برای هیچ یک از طرفین مناقشه متصور نیست. برگزیده شدن این وضعیت به‌عنوان نقطه تعادل مناقشه، نشانگر آن است که در صورت استمرار ترجیحات فعلی طرفین، مناقشه در وضعیت بن‌بست قرار می‌گیرد و به عبارت دیگر راهی برای حل و فصل مناقشه در جهت تامین منافع محیط ‌زیستی وجود ندارد.

analysis of actors’ conflicts in the construction of large dams with the help of game theory and gmcr ii model (case study: shafarood dam)

the shafarood dam can be considered as a symbol of dam construction and at the same time non-compliance with environmental considerations in the north of iran. in this research, through strategic analysis of stakeholder interactions in the current situation of shafarood dam with the help of one of the non-cooperative models of game theory called graph model, the problem has been investigated in order to resolve the conflict. according to the results of this study, from a strategic point of view, the main cause of the conflict over the construction of shafarood dam is the behavior based on organizational interests of stakeholders. as of now, the ministry of energy’s insistence on completing and constructing the dam and the department of environmental to preserve the forests and prevent further destruction have made it difficult to find a cooperative solution. the results shown that in the non-cooperative scenario (current situation), the point of equilibrium of the conflict is situation 16 (out of 18 existing situation). this means that based on the set of non-cooperative solution concepts used to analyze the conflict, no unilateral progression of this situation is conceivable for either party to the conflict. the choice of this situation as the point of equilibrium of the conflict indicates that if the current preferences of the parties continue, the conflict will be in a deadlock, in other words, there is no way to resolve the conflict in the interests of the environment.