تحلیل کنش متقابل مطالبات، قدرت، مشارکت و تضاد ذی‌نفعان در مدیریت بحران آب در حوضه زاینده‌رود

همزمان با روند روبه رشد بحران آب حوضه زاینده‌رود، مناقشات بسیاری در این حوضه بوجود آمده و در حال تشدید است. در این میان تضاد بین ذی‌نفعان مختلف حوضه می‌تواند تنش و درگیری بین آن‌‌ها را افزایش دهد. لازم است مشخص شود چه عواملی به این تضادها مرتبط بوده و راهبردهایی برای مدیریت این تضادها بکارگرفته شود. هدف این پژوهش بررسی بر هم‌‌کنش عوامل مطالبات، قدرت، مشارکت و تضاد بین ذی‌نفعان مختلف در این حوضه بود. در این مطالعه از یک روش‌‌شناسی کیفی مبتنی بر نظریه داده بنیاد و ترسیم الگوی تضاد بین ذی‌نفعان استفاده شد و داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با مدیران و کارشناسان مرتبط با مدیریت و بهره‌‌برداری از منابع آب حوضه آبریز بدست آمد. مطالعه نشان داد که منافع ذی‌نفعان حوضه آبریز متفاوت بوده که موجب شکل‌گیری تضاد و بی اعتمادی آن‌‌ها به یکدیگر درون زیرحوضه‌ها و بین زیرحوضه‌ها شده‌‌است. همچنین این تضادها ارتباط متقابلی با تقاضا و مشارکت موجود ذی‌نفعان، بویژه مشارکت جوامع محلی و کنشگران بیرونی (بویژه برنامه‌ریزان و سیاست‌‌گذاران) در طرح‌های مدیریت منابع آب و مدیریت تضاد داشت که می‌تواند برنامه‌‌های آتی را تحت تاثیر جدی قرار دهد. از سوی دیگر، قدرت و نفوذ برخی از ذی‌نفعان در مراکز سیاست‌‌گذاری و قانون‌گذاری یا سازمان‌های تصمیم‌گیرنده کلیدی بر شدت تضاد و مشارکت افراد در مدیریت بحران آب تاثیرگذار بوده است.

analyzing the interaction of stakeholders’ demands, power, participation and conflicts over the water use and management in the zayandehrud basin

the conflicts among the stakeholders of the zayandehrud basin have raised and are escalating simultaneously with the growing trend of water demand and crisis in this basin. in the meantime, these conflicts can increase and provoke tensions and hostilities among stakeholders. it is necessary to understand what factors are interrelated to these conflicts and to use strategies to manage these encounters. the purpose of this study was to investigate the interaction of stakeholders’ demand, power, participation and conflicts over water use and management in the basin. the study used a qualitative methodology based on the grounded theory and the conflict pattern mapping of stakeholders in which data were collected through semistructured interviews with managers and experts related to the water resources use and management in the area. the study indicated that stakeholders’ interests in the basin were different, causing formation and escalation of conflicts and mistrust among interested parties either within or between the subbasins. moreover, these conflicts were interrelated to the existing demand and involvement of stakeholders, particularly the participation of local communities and external actors and especially planners and policy makers in water resources management and conflict management projects. these factors can have serious impacts on future programs. on the other hand, the power and influence of some stakeholders in policy making and legislative centers or key decisionmaking organizations have affected the intensity of conflict and decreased participation of stakeholders in water crisis management.