بررسی پتانسیل گیاه کنگر (gundelia tournefortii) به عنوان جاذب فلزات سنگین در خاک‌های آلوده

بررسی غلظت فلزات سنگین در گونه‌های گیاهی رشد یافته در خاک‌های کشاورزی آلوده به فلزات سنگین بسیار حایز اهمیت است. کنگر (gundelia tournefortii) یکی از گونه‌های خوراکی مورد استفاده در بخش‌های مختلف کشور است که امکان رشد در زمین‌های کشاورزی را دارا است. افزون بر این استفاده از گیاهان با قابلیت تجمع بالا یکی از کارسازترین روش‌های پاکسازی خاک‌های آلوده به فلزات سنگین است. هدف از پژوهش حاضر بررسی پتانسیل گیاه کنگر در جذب فلزات سنگین در زمین‌های کشاورزی و غیرکشاورزی است. به این منظور 4 ایستگاه در مناطق کشاورزی و 2 ایستگاه در مناطق غیرکشاورزی به‌عنوان شاهد در نظر گرفته شد. در هر یک از این ایستگاه‌ها سه نمونه گیاهی به طور کامل از ریشه و به همراه خاک اطراف آن‌ها برداشت شد. پس از آماده‌سازی و هضم نمونه‌ها غلظت فلزات سنگین کروم، نیکل، روی، مس، منگنز و آهن با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین شد. برای هر یک از گیاهان فاکتورهای تجمع زیستی و فاکتور انتقال محاسبه شد. بر اساس یافته‌های به دست آمده، گیاه کنگر از نظر فلزات روی، منگنز، مس و نیکل بیش انباشت‌گر و از نظر کروم و آهن انباشت‌گر متوسط محسوب می‌شود. همچنین یافته‌ها نشان داد بین غلظت فلزات سنگین در خاک، اندام‌های هوایی و زیر‌زمینی کنگر در منطقه شاهد و کشاورزی اختلاف آماری معنی‌داری وجود دارد (p<0.05). بنابراین مصرف گیاهان زراعی رشد یافته در زمین‌های کشاورزی به موجب غلظت بالاتر فلزات سنگین در آن‌ها ا از خطر بالاتری برخوردار است و با توجه به نتایج فاکتورهای انتقال و تجمع، این گونه برای پاکسازی نواحی آلوده به فلزات سنگین پیشنهاد ﻣﯽشود.

Investigation of the Potential of Gundelia Tournefortii as a Sorbent of Heavy Metals in Contaminated Soils

It is very important to study the concentration of heavy metals in plant species grown in agricultural soils because of the possibility of heavy metals accumulation. Gundelia tournefortii is one of the edible species used in different parts of the country that has the potential for growth in agricultural lands. In addition, the using of plants with high accumulation ability is one of the most effective methods for clearing up the soils contaminated with heavy metals. Accordingly, the present study examined the potential of Gundelia tournefortii as a heavy metal adsorbent in agricultural and nonagricultural lands. For this purpose, 4 stations in agricultural areas and 2 stations in nonagricultural areas (control) were selected. At each of these stations, three plant samples were completely removed from the root and surrounding soil were also collected. After preparation and digestion of samples, the concentrations of heavy metals such as chromium, nickel, zinc, copper, manganese and iron were determined using atomic absorption spectrophotometer. For each plant, bioconcentration and transfer factors were calculated. According to the results, Gundelia tournefortii is recognized as hyper accumulator for zinc, manganese, copper, and nickel and medium accumulator for chromium and iron. Also the findings showed significant differences between heavy metals concentrations in the agricultural and non agricultural areas for soil, shoot and root biomass (p <0.05). Therefore, the consumption of plants grown in agricultural lands is more risky due to the higher concentrations of heavy metals. Considering the accumulation of heavy metals based on the transfer and accumulation factors in this species, it can be proposed to remediate heavy metals contaminated areas.