نقش سکونتگاه‏های روستایی در بروز چالش های محیط زیستی اکوسیستم های حساس (مطالعه موردی: دریاچه زریوار مریوان)

فعالیت‎هایی که در رابطه با سکونت، تولید، مصرف، حمل‎ونقل و غیره از سوی روستاییان صورت می‏گیرد در ارتباط تنگاتنگ با محیط‌‌زیست و منابع آن‌‌ها قرار دارد و به طور مستقیم و غیرمستقیم بر اکوسیستم‎های پیرامون اثر می‎گذارد. این مقاله، با هدف کاربردی و بر مبنای یک پژوهش میدانی تدوین شده است. در این پژوهش، اثر فعالیت‎های‌‌انسانی و ارتباط سکونتگاه‌‌های‌‌روستایی پیرامون دریاچه‌‌ آب شیرین زریوار در شهرستان‌‌مریوان مورد ‌‌‌‌بررسی ‌‌قرار‌‌ گرفته ‌‌است. در این پژوهش توصیفی، پس از مطالعه‌‌های‌‌کتابخانه‌‌ای، داده‌‌های‌‌میدانی با ابزار مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه ‌‌گردآوری شده ‌‌است، که ترکیبی از روش‌‌های کمّی و کیفی را در بر می‌‌گیرد. برای تحلیل داده‌‌‌ها از آزمون‏های‌‌آماری t تک نمونه، anova و مدل‌‌ تصمیم‌‌گیری‌‌ چندمعیاره electre و نرم‎افزارهای arcgis و spss استفاده ‌‌شده‌‌ است. تحلیل داده‌‌ها‌‌، نشان‌‌‌‌‌دهنده رابطه ناپایدار فعالیت‎های ‌‌انسانی در نُه روستای‌‌ پیرامون ‌‌دریاچه‌‌ با اکوسیستم دریاچه است به گونه‎ای که آلودگی‎های محیط‎زیستی زیادی وارد دریاچه می‌‌شود که سبب تغییر در ساختار و کارکرد اکوسیستم دریاچه شده ‌‌است. بر حسب طبقه‌‌ها ارزیابی شاخص‌‌های توسعه پایدار با استفاده از مدل الکتره، بُعد اقتصادی با امتیاز 0.07845 در طبقه اول از نظر اهمیت قرار دارد و بیشترین اثرگذاری را بر روی دریاچه داشته است. نتایج آزمون t نشان می‌‌دهد بیشترین میانگین به میزان 12.9321 به بُعد اقتصادی اختصاص یافته است. ابعاد اکولوژیکی و فیزیکی کالبدی در طبقه‌‌های بعدی قرار دارند. نتایج نشان داد، از جمله پی‎آمدهای روابط ناپایدار سکونتگاه‎های روستایی با اکوسیستم دریاچه زریوار می‎توان به تغییر و تبدیل پوشش اراضی، گسترش نی‎زارها، کاهش و مرگ آبزیان، مسموم شدن پرندگان و کاهش کمیّت و کیفیت آب دریاچه، کاهش کارکردهای اجتماعی و محیطی اکوسیستم و در نهایت، اثرگذاری بر تخریب و ناپایداری آن اشاره کرد.

The Role of Rural Settllements on Emerge of Environmental Challenges in Sensitive Ecosystems (Case Study of Lake Zarivar, Iran)

Activities related to habitat, production, consumption, transportation and etc. by the villagers are closely linked to the environment and their resources and directly or indirectly affect the ecosystems around them. This paper is conducted with the purpose of applying a field research. In this research, the effects of human activities and relationship of the rural settlements around the Zarivar fresh water lake in Marivan city has been investigated. In this descriptive study, after library studies, field data was collected by means of observation, interview and questionnaire, which included a combination of quantitative and qualitative methods. To analyze the data, onesample Ttest, ANOVA and ELECTRE (a multicriterion decisionmaking model) and ArcGIS and SPSS software were used. The results show that human activities in nine villages around the lake have an unstable relationship with the lake ecosystem and a lot of environmental pollution is entering the lake, which has changed the structure and functioning of the lake ecosystem. In terms of the categories of evaluation of sustainable development indicators, the economic dimension with the score 0/07845 on the first rank is important and has had the greatest impact on the lake. The results of the T test indicate that the highest average is allocated to the economic12/9321 extent. The ecological and physical dimensions are located on the next rank, some of these concequenses can be addressed as transformation and transition of land cover, spread of straw, decline and death of aquatic animals, poisoning of birds, and reduction of the quantity and quality of lake water, reducing the social and environmental functions of the lake and finally, resulted to instability and destruction of the lake ecosystem.