مدل‌سازی و پیش‌بینی تغییرات میانگین سالانه دمای تهران

توجه به تاثیر دما در شرایط اقلیمی هر منطقه و اهمیت پیش‌‌بینی آن در برنامه‌‌ریزی‌‌های محیطی، استفاده از روش‌‌های آماری برای بررسی تغییرات و پیش‌‌بینی دما را اجتناب‌‌ناپذیر کرده است. روش‌‌های آماری ابزاری مفید برای شناخت و تحلیل رفتار متغیرهای اقلیمی هستند. امروزه، مدل‌‌سازی و پیش‌‌بینی فراسنج‌‌های اقلیمی به سبب تغییرات آب و هوایی، گرمایش جهانی و خشکسالی‌‌های اخیر اجتناب‌‌ناپذیر شده است. دما از جمله فراسنج‌‌های اقلیمی است که در برنامه‌‌ریزی‌‌های محیطی، مدیریت منابع آبی و کشاورزی دارای اهمیت است. در این نوشتار، با بهره‌‌گیری از آزمون آماری گرافیکی من کندال که یکی از شیوه‌‌های پیشنهادی سازمان هواشناسی جهانی برای تحلیل سری‌‌های زمانی است؛ روش شیب خط سن و مدل آریمای باکس-جنکیز، روند تغییرات میانگین دمای سالانه در تهران بررسی شد. برای بررسی این روند و دستیابی به یک الگوی مناسب در این زمینه، داده‌‌های میانگین دمای سالانه ایستگاه سینوپتیک تهران در بازه زمانی 2014-1951 از سازمان هواشناسی کشور اخذ شد. نتایج تحلیل روند نشان داد که روند صعودی معناداری در رفتار سری زمانی میانگین دمای سالانه وجود دارد. شیب روند محاسبه شده توسط آزمون سن نیز برابر با 0.037 در هر سال است. در ادامه، براساس روش‌‌های معمول الگوسازی در خانواده الگوهای arima مدل con )1، 1، 0( arima پس از مقایسه معیار آکاییک (aic) به عنوان الگوی نهایی تعیین شد. در این مدل وجود درجه تفاضلی 1 نشانگر روند حول یک خط است. این روند از وجود جمله ثابت در مدل (con) قابل درک است. میزان این روند براساس مدل con )1، 1، 0( arima حدود 0.033 درجه سلسیوس در سال است. بر اساس مدل برازش یافته، انتظار می‌‌رود دمای 10 سال آینده به بالاترین مقدار خود یعنی 18.88 درجه سلسیوس برسد.