جهان‌وطن‌گرایی در سه کتاب تصویری کودک: با رویکرد ساختگرایی تکوینی

در کنار گونه‌های علمی‌ تخیلی، زیست‌‌محیطی، فبک و امثالهم گونۀ نوظهور «داستان‌های صلح و دوستی» نیز جای خود را در ادبیات داستانی کودک باز کرده است. صلح به دو صورت تعریف می‌شود: یکی به‌صورت سلبی، در تقابل با جنگ و دیگری به‌صورت ایجابی، بر اساس جهان‌وطن‌گرایی. «جهان‌وطن‌گرایی» همزیستی در جامعه‌ای واحد در عین احترام به تفاوت‌های همدیگر است. این پژوهش سه کتاب تصویری کودک به نام‌های مربعِ کوچولو و بی‌اهمیت اثر روئی لیر، اجازه هست؟ اثر جان کِلی، خانۀ دیوانه اثر محمدرضا شمس را مورد بررسی قرار می‌دهد. دلیل انتخاب سه کتاب با موضوع مشترک «صلح جهان‌وطن‌گرا» از سه نویسندۀ اهل ماداگاسکار (جامعه‌ای با پیشینۀ استعمارزدگی)، بریتانیا (جامعه‌ای با پیشینۀ استعمارگری) و ایران (جامعه‌ای با پیشینۀ دفاع مقدس) این بوده است که با بررسی آنها تاثیر تفاوت ساختارهای فرهنگی جوامع بر تفاوت بازنمایی‌های یک درون‌مایۀ مشترک آشکار شود. رویکرد ساختگرایی تکوینی گلدمن، از تحلیل اثر ادبی به تحلیل شرایط اجتماعیِ پیدایش اثر می‌رسد. ازهمین‌رو، ماهیتا روشی میان‌رشته‌ای و زیرشاخۀ جامعه‌شناسی ادبیات است. پژوهش حاضر با اتخاذ این رویکرد، و با استفاده از روش تحلیلی‌ تطبیقی، در پی پاسخ‌گویی به چگونگی رابطۀ ساختار تاریخی‌ اجتماعی ملیّت نویسندگان با ساختار زیبایی‌شناختی داستان‌های آنهاست. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که در گفتمان استعمارزدگی جهت‌گیریِ منفعلانه به جهانی شدن، در گفتمان استعمارگری جهت‌گیری فعالانه به جهانی ساختن و در تباین با این دو، در گفتمان ایرانی گرایش به ملی‌گرایی دیده می‌شود.

cosmopolitanism in three children’s picturebooks: a genetic structuralism approach

along with science fiction, environmental, p4c and similar genres, the emerging genre of peace and friendship stories has also opened its place in children's fiction. peace is defined in two ways: one is defined negatively, in opposition to war, and the other is defined positively, based on cosmopolitanism. global patriotism is coexistence in a single society while respecting each other's differences. the reason for choosing three children's picture books with the common theme of patriotic peace from three writers from madagascar (a society with a history of colonization), britain (a society with a history of colonialism) and iran (a society with a history of sacred defense) is that by studying them, the effect of differences the cultural structures of societies are revealed on the difference of representations of a common theme. goldmann's genetic structuralism approach from the analysis of the literary work to the analysis of the social conditions of the creation of the work. therefore, it is essentially an interdisciplinary method and a sub-branch of the sociology of literature. by adopting this approach, and using the analytical-comparative method, the present research seeks to answer how the historical-social structure of the writers' nationality is related to the aesthetic structure of their stories. the result of the research shows that in the discourse of the colonized, there is a passive orientation to globalization, in the discourse of the colonizers, an active orientation to globalization, and in comparison with these two, in the iranian discourse, a tendency towards nationalism is seen more than globalization.