بررسی بازتاب هویت ملی در طراحی بسته‌بندی ایران با تاکید بر مولفۀ خط فارسی (مطالعه موردی: بسته‌بندی‌های برگزیدۀ محصولات مواد غذایی دوسالانۀ طراحی گرافیک ایران سرو نقره‌ای)

هدف از این پژوهش، تحلیل و بررسی بازتاب هویت ملی در طراحی بسته‌بندی ایران با تاکید بر مولفۀ خط فارسی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان هویت ملی ایرانیان است. پرسش اصلی تحقیق این است که موضع و گرایش طراحان بسته‌بندی برگزیدۀ محصولات مواد غذایی دوسالانۀ طراحی گرافیک ایران سرو نقره‌ای در رابطه با بازتاب نوشتار فارسی و اعمال معیارها و هنجارهای خط و خوشنویسی فارسی در آثارشان چیست. روش تحقیق در مقالۀ حاضر توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری داده‌ها ترکیبی از شیوۀ فیش‌برداری و تصویرخوانی و همچنین مشاهدات میدانی از طریق ارائۀ پرسش‌‌نامۀ باز و مصاحبه با مخاطبان است. تجزیه و تحلیل یافته‌ها نیز کیفی است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، در نمونه‌های موفق حروف‌نگاری بسته‌بندی‌ها ضمن بازتاب هویت برند، معرّف مولفۀ مهمِ هویت فرهنگی ایرانیان یعنی خط فارسی و هنجارها و خصوصیات زیبایی‌شناسانۀ آن است. ولیکن در تقابل با آن چالش‌هایی انتقال مفاهیم و معانی موردنظر را تحت تاثیر قرار داده و ارتباط خط و حروف‌نگاری فارسی با مخاطبان ایرانیِ فارسی زبان را با اختلال روبرو ساخته، که بدین شرح است: 1. فقدان (و یا) ضعف بهره‌گیری از خط و نوشتار فارسی در طرح و ارجحیت استفاده از نوشتار لاتین؛ 2. استفاده از قلم‌هایی با کیفیات بصریِ متاثر از هندسه، تناسبات و روحیۀ خط و خوشنویسی عربی؛ 3. شباهت بسته‌بندی‌ها و حروف‌نگاری آن‌ها به نمونه‌های دیگر و نداشتن هویت مستقل.

investigating the reflection of national identity in packaging design with a focus on the component of persian calligraphy (case study: the selected packaging of food products in iran’s biennial graphic design “silver cypress”)

this research aims to explore and analyze how national identity is reflected in packaging design in iran, focusing on persian calligraphy as an important component of iranian national identity. the study primarily seeks to specify the approach of the designers of the selected food packaging in the iranian graphic design biennial “silver cypress” to use persian texts and adhere to the norms and standards of persian calligraphy and penmanship in their work. the research method employed in this paper is a descriptive analytical method. the data collection method is a combination of the method of taking notes and reading pictures, and on site observations conducted through open ended questionnaires and interviews. the results were analyzed qualitatively. the research results show that in successful cases, packaging typographies represent the important component of iranian cultural identity, i.e. persian calligraphy, and its esthetic norms and characteristics, while reflecting brand identity. however, there are challenges in conveying concepts and meanings that distort the relationship between persian typography and calligraphy and iranian audiences in the following ways: 1. lack and/or weakness in using persian calligraphy and penmanship in design and preference for latin text; 2. the use of shorthand with visual features influenced by the geometry, proportions and spirit of arabic calligraphy and penmanship; 3. the similarity of the packages and their typographies to other cases and the lack of an independent identity.