ذائقه مخاطبان تئاترهای پرفروش ایران در دهه 1390 (ابعاد، مولفه‌ها، علل و عوامل)

در دهه‌ 1390 تعدادی از تئاترها از فروش بسیار قابل‌توجهی در ایران برخوردار بودند. هدف این مقاله، شناخت ابعاد و مولفه‌های ذائقه‌ مخاطبان این نوع تئاترها و همچنین علل و عوامل حرکت به سمت این نوع ذائقه است. برای دستیابی به اهداف تحقیق از روش مصاحبه‌ نیمه‌ساختاریافته با صاحب‌نظران استفاده شده است. تعداد صاحب‌نظران بر اساس روش «نمونه‌گیری زنجیره‌ای» و «شاخص اشباع نظری داده‌ها» دوازده نفر تعیین شده و در صورت‌بندی و تبیین مقوله‌ها و زیرمقوله‌ها از تکنیک «مقایسه‌ دائمی یافته‌ها» استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عناصر تاثیرگذار بر افزایش میزان فروش نمایش‌ها در دهه‌ 1390 در دو دسته عناصر درون‌تئائری (مانند بازیگری، کارگردانی، موسیقی، نمایشنامه و ژانر نمایش) و برون‌تئاتری (تبلیغات، مکان اجرا و زمان اجرا) قابل دسته‌بندی‌اند. سلبریتی‌محوری، تلاش برای دراماتورژی، معاصرسازی و ایرانی‌سازی نمایش‌های مشهور غربی، استفاده از موسیقی (زنده) و دکورهای عظیم از جمله ویژگی‌های پرتواتر این نوع نمایش‌هاست. همچنین عوامل مدیریتی- سیاسی (به‌ویژه شکل‌گیری بدون برنامه‌ریزی تئاتر خصوصی)، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، هنری و تکنولوژیکی- رسانه‌ای در شکل‌دهی به ذائقه‌ ویژه‌ مخاطبان در دهه‌ 1390 موثر بوده‌اند که می‌توان ذیل مفهوم «مجلل‌بینی» آن را انتظام معنایی بخشید.

audience taste in best-selling plays in 2010s iran (dimensions, components, causes, and factors)

many plays had high sales figures in iran in the 2010s. this article aims to investigate the dimensions and components of the audience’s taste in such plays and the factors leading to such a taste. to achieve the research objectives, the study used semi-structured interviews with 12 experts, whose number was determined based on &chain sampling& and &theoretical saturation index&. meanwhile, &perpetual comparison” of findings was used for the formulation and explanation of categories and subcategories. according to the research results, elements contributing to the higher sales of plays in the 2010s can be categorized into two categories, namely elements within the play (such as acting, directing, music, script, and genre) and elements outside the play (advertising, venue, and time of performance). some of the main features of best-selling plays in iran are celebrity-orientation, striving for dramaturgy, contemporization and iranianization of famous western plays, use of (live) music, and huge scenic designs. furthermore, managerial-political (especially spontaneous formation of private theater), socio-cultural, economic, artistic and technological-media factors have been effective in shaping the special taste of the iranian theater audience in the 2010s, which can be semantically regulated through the concept of &luxury viewing form”.