رویکردی جامعه‌شناختی به رسالت هنرمند متعهد؛ نمونه مطالعاتی: نقاشی‌های نهضت بیداری اسلامی

رسالت هنرمند و نقش هنر در جامعه، از پرسش های همیشگی هنر به‌شمار می آید که از گذشته‌های دور در میان اندیشمندان موضوع بحث بوده است. در یک سوی این ماجرا نظریه‌ هنر برای هنر قرار دارد و در سوی دیگر این طیف، نظریه‌ هنر مفید یا کارکرد اجتماعی جای دارد. در تمامی این چالش‌ها، نقش هنر در جامعه و رسالت هنرمند مورد سوال بوده است. سوال پژوهش آن است که چه تفاوت‌هایی میان برداشت مخاطب عام و مخاطب خاص از مفهوم زیبایی اثر هنری وجود دارد؟ نمونه مطالعاتی پژوهش شامل 10 نمونه است که از میان آثار نقاشی‌های نهضت بیداری اسلامی انتخاب شده‌اند. افراد شرکت‌کننده در آزمون در دو گروه دسته‌بندی شدند: 1- مخاطب خاص: هنرمندان حرفه‌ای فعال در خلق آثار هنری و دوستداران حرفه‌ای هنر و 2- مخاطب عام: علاقه‌مندان عمومی به آثار نهضت بیداری اسلامی. در این آزمون، از روش آلفای کرونباخ برای محاسبه‌ قابلیت اعتماد استفاده شده است. در این حالت، هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری و پرسشنامه طراحی شده مورد نظر است. برای محاسبه‌ ضریب آلفای کرونباخ، ابتدا واریانس نمره‌های هر یک از سوال‌های پرسشنامه و سپس واریانس کل محاسبه شده است. بر اساس فرمول مربوط، مقدار ضریب آلفا محاسبه می‌شود. در آزمون 404 پرسش‌شونده، در گروه نخست 173 نفر؛ و در گروه دوم 231 نفر شرکت کرده‌اند. نتایج پژوهش تاکید دارد که همان‌طور که انس با مردم و توجه ویژه به جایگاه هنرمند و رسالت فرهنگی و اجتماعی او، رمز پایایی و ماندگاری هنر اسلامی بوده است. هنرمند متعهد برای ایفای رسالت اجتماعی خود، لازم است ضمن رعایت مفاهیم، اصول و ارزش‌های هنری، آثاری قابل درک برای مخاطب عام طراحی و تولید  کند.

sociological approach to mission of committed artist; case study: painting of islamic awakening movement

the mission of the artist and the role of art in society is one of the constant questions of art that has been discussed among academicians since beginning of the contemporary art history. the spectrum begins with the art for art sake theory and continues to the l’art utile theory. the research question is what are the differences between the general and special audience perceptions of the concept of the beauty of artwork? the case study includes 10 samples that have been selected from the paintings of the islamic awakening movement. participants in the test were divided into two groups: 1- special audience: the professional artists and and the professional art lovers. 2- general audience: public interested in the works of the islamic awakening movement. in this test, cronbach’s alpha method is used to calculate reliability. the population includes 404 participants including 173 participants in the first group; and 231 participants in the second group. the results of the research emphasize that just as friendship with people and special attention to the status of the artist and his cultural and social mission has been the key to the eternity and permanence of islamic art. in order to fulfill its social mission, a committed artist needs to design and produce works that are comprehensible to the general public while observing artistic concepts, principles and values.