قصه‌شناسی افسانۀ نخودی

«نخودی» از افسانه‌های معروف سحر و جادو ایرانی است که ده‌ها روایت آن در مناطق مختلف وجود دارد. در این قصّه، موجودی نیمه و کوچک با کمک حیوانات وحشی موفق می‌شود حق خود را از شاه بگیرد. جز روایت‌های ایرانی، ده‌ها روایت در ادبیات کودک جهان از این داستان دیده می‌شود و معادل تیپ 700 و 715 جهانی آرنه تامسون است. تمام روایت‌ها آغازی واحد دارند که تولد قهرمان است و با کنش‌های متفاوت ادامه می‌یابند. در این مقاله 18 روایت‌ موجود در سه گروه با عنوان نخودی و حق‌ستانی از شاه (تیپ 715)، نخودی و دیو (بدون کد جهانی) و نخودی و دزدان (تیپ 700) به همراه مهم‌ترین بن‌مایه‌های داستانی بررسی می‌شود. هدف این مقاله جدای از معرفی یک افسانۀ کهن عامیانه ایرانی، ارائۀ نمونه مطالعۀ موردی یک افسانه و قصّه‌شناسی آن بر اساس منابع چاپی است.«نخودی» از افسانه های معروف سحر و جادو ایرانی است که ده‌ها روایت آن در مناطق مختلف وجود دارد. در این قصه، موجودی نیمه و کوچک با کمک حیوانات وحشی موفق می‌شود حق خود را از شاه بگیرد. جز روایت‌های ایرانی،ده‌ها روایت در ادبیات کودک جهان از این داستان دیده می‌شود و معادل تیپ 700 و 715 جهانی آرنه تامسون است. تمام روایت‌ها آغازی واحد دارند که تولد قهرمان است و با کنش های متفاوت ادامه می‌یابند.در این مقاله هجده روایت موجود در سه گروه با عنوان «نخودی و حق ستانی از شاه» (تیپ 715)، «نخودی و دیو» (بدون کد جهانی) و «نخودی و دزدان» (تیپ 700) به همراه مهم ترین بن مایه های داستانی بررسی می شود. هدف این مقاله جدای از معرفی یک افسانه ی کهن عامیانه ایرانی، ارائه ی نمونه مطالعه ی موردی یک افسانه و قصه شناسی آن بر اساس منابع چاپی است.